kahiwan miakuza tu kmalawa sa taturtur
從前如何製作長杵
yaku tu kahiwan, mriqariqaz yaku izahai tanatuqash kmalawa s izai taturtur, numawan yaku thuini mafazaq izai kmalawa s izai taturtur. maqa tu kahiwan thau ya kmalawa s izai taturtur, miaqay izai tmala s izahai pilhzaw a kawi numa smuk pintaturturin. numa yaku mriqariqaz dai tanatuqash kmalawa piakuzan, numawan yaku thuini mafazaq.
ya kmalawa s izai taturtur amakilhim s izai malunduz a pilhzaw, malunduz a smuk. ya ianan s izai makiwar, ianan s puqu, maqarman ya ianan s izai puqu, maqarman ya talhtalhin. numawan s izai pilhzaw ya pintaturturin mara s izai uka s izai puqu, maqa maqitan dai talhtalhin, antu piazain lhmiklhik, piazain tmalhtalh.
ya puntunuqiniza amalhiklhikin, numa mara s izai paqit talhtalhin. numa uhiawin izai kmairuru s izai thithu a lina, maqa ya ianan s izai lina muhiaw izai kawi pishkiwar. numa minhiahiaw izai kmairuru s izai thithu a lina, amaqa antu apishkiwar. numa ya ikahin kathuniza manataun, pakadaudaukiniza izai tmala pasainiza izai kaul tmala.
lhmazawan izai ya tmala s izai amintaturtur, makasahai izai qaqartin miahala tmala. numa ya maziwaniza s izai a qaqartin, pasainiza lalalas mlalas izai qaqartin ya lakuza turara’in izai a qaqartin. numa isisuaiza ya izai pasainiza lalalas mlalas, antu ya alhakuza tuquliush. numa ya miakuza sa izai thithu a quyash malushkin, ya mapni, akalawan mani. ya mingqulhmuz malushkin apaituna ashinrurunuan s tata, amaqa a’itia s mara’in, a’itia s puriri.
miazithu tu kahiwan ya kmalawa s taturtur. numa yaku thuini muqtha kmalawa s izai taturtur, mangqtu tu kahiwan ya piakuzan.
yaku tu kahiwan, mriqariqaz yaku izahai tanatuqash kmalawa s izai taturtur, numawan yaku thuini mafazaq izai kmalawa s izai taturtur.
以前我常常看到老人們製作長杵，所以現在我也會製作長杵。
maqa tu kahiwan thau ya kmalawa s izai taturtur, miaqay izai tmala s izahai pilhzaw a kawi numa smuk pintaturturin.
從前的邵族人若是要製作長杵，會去砍伐 pilhzaw（火燒柯樹）和smuk（水柯樹）。
numa yaku mriqariqaz dai tanatuqash kmalawa piakuzan, numawan yaku thuini mafazaq.
我常常看老人們怎麼製作長杵，所以今天我才知道如何製作。
ya kmalawa s izai taturtur amakilhim s izai malunduz a pilhzaw, malunduz a smuk.
製作長杵要先尋找直挺的火燒柯樹和水柯樹。
ya ianan s izai makiwar, ianan s puqu, maqarman ya ianan s izai puqu, maqarman ya talhtalhin.
如果有彎曲的、有節瘤的，（尤其）有節瘤的不好，很難砍削。
numawan s izai pilhzaw ya pintaturturin mara s izai uka s izai puqu, maqa maqitan dai talhtalhin, antu piazain lhmiklhik, piazain tmalhtalh.
所以要做長杵的火燒柯一定要取沒有節瘤的樹幹，這樣才好劈砍，不是用鋸的，而是用劈砍的方法製作。
ya puntunuqiniza amalhiklhikin, numa mara s izai paqit talhtalhin.
樹砍倒之後先鋸出長度，再來就是用斧頭劈削。
numa uhiawin izai kmairuru s izai thithu a lina, maqa ya ianan s izai lina muhiaw izai kawi pishkiwar.
要很快取出樹木的心材部分，因為如果有心材會使整根木頭彎曲變形。
numa minhiahiaw izai kmairuru s izai thithu a lina, amaqa antu apishkiwar.
要很快去除心材，這樣才不會扭曲變形。
numa ya ikahin kathuniza manataun, pakadaudaukiniza izai tmala pasainiza izai kaul tmala.
這時就可以把材料拿回家裡，用柴刀慢慢的砍削製作。
lhmazawan izai ya tmala s izai amintaturtur, makasahai izai qaqartin miahala tmala.
開始製作長杵時，要先從握柄的地方削砍。
numa ya maziwaniza s izai a qaqartin, pasainiza lalalas mlalas izai qaqartin ya lakuza turara’in izai a qaqartin.
當柄部已經成為細長的時候，用削刀削出適當大小的握柄。
numa isisuaiza ya izai pasainiza lalalas mlalas, antu ya alhakuza tuquliush.
最後再用削刀修整，沒多久握柄就會變長。
numa ya miakuza sa izai thithu a quyash malushkin, ya mapni, akalawan mani.
再來是要決定它的聲音是細尖的或是低沈的，這也要做出來。
ya mingqulhmuz malushkin apaituna ashinrurunuan s tata, amaqa a’itia s mara’in, a’itia s puriri.
全部的聲音要逐一剪切修裁，這樣才會有大小相呼應的聲音。
miazithu tu kahiwan ya kmalawa s taturtur.
從前就是這樣製作長杵的。
numa yaku thuini muqtha kmalawa s izai taturtur, mangqtu tu kahiwan ya piakuzan.
所以我現在再製作這些長杵，就是一直想著早昔（老人們）如何製作的方式。
miakuza tu kahiwan a thau ya amutusi Qabizay numa Qariawan
從前的族人如何去魚池和埔里
kahiwan thau inai Taringquan, maqa ukawan izai barimbin tu shaunanai Baraubaw, shaunanai Taringquan. miaqay ya amunantua, munsui muntusi izai Fukaz, shaunatanautu izai a ruza. numa shaunatusin sa izai a ruza Fukaz, numa mundadaan shaunatusi Thapuduk. maqa isisua mara’in sa saran mashnatusi Qabizay numa shaunatusi Qariawan.
numa thau ya fariw s numanuma, ya antu inai Qabizay, shaunatusi Qariawan fariw. numa ya shaunatantu ya shtanlhuananiza apin’apuy, numa mutantu s izai itaun a thau mashduu mzai itiza pin’apuyiza, pishqumbu.
ihu ya antu kanshuqish, miazai ya simaq ya amushuqish, azain thithu itaun mzai “simaq yaku a saqazi (asi tanlhuan) pin’apuy, putantu ihu mashduu yakin.” numawan thau tu kahiwan ya mutusi Qariawan, mutusi Qabizay, ya muntusi Fukaz, ya niwan tu mutaun, ukawan miaqay pin’apuy itusi Fukaz. pin’apuy numa riqazan s izai itaun a thau, numa mutantuiza s izai itaun a thau mashduu.
numa tu mingqarayza tu mungqthaiza inai Barawbaw, mungqthaiza thau munai Filhaw, munai Filhaw makunatusi Qariawan, miazithu mani. ya ishtanlhuanan pishqumbu s pin’apuy pishqumbu, numa putantuiza itaun a thau mashduu matungruza. ya miazai, ya miathun, afuilh s izai itaun a thau mzai “ataqali itia, taqali a tanlhuan pashduuiza ihu yakin, apin’apuy yaku isui Filhaw.” numa ita ya taqaliza wa tanlhuan, ya pin’itiza s pin’apuy, mutantuiza ita mashduu ya pin’apuyiza.
miazithu tu kahiwan thau, maqa ukawan izahai izai barimbin tu shaunanai, izai shaunanai Taringquan, shaunanai Baraubaw. miazithu tu Thau tu kahiwan, izai Thau ya munantua apashduun.
kahiwan thau inai Taringquan, maqa ukawan izai barimbin tu shaunanai Baraubaw, shaunanai Taringquan.
從前邵族人住在 Taringquan（石印舊社），因為那時沒有車子來到 Baraubaw（今日月村）和 Taringquan。
miaqay ya amunantua, munsui muntusi izai Fukaz, shaunatanautu izai a ruza.
常常若是要外出去哪裡，要經過 Fukaz（今松柏崙），坐船去到那裡。
numa shaunatusin sa izai a ruza Fukaz, numa mundadaan shaunatusi Thapuduk.
坐船去到 Fukaz，然後走路到 Thapuduk（猫蘭）。
maqa isisua mara’in sa saran mashnatusi Qabizay numa shaunatusi Qariawan.
那時的大路通到魚池，並且到達埔里。
numa thau ya fariw s numanuma, ya antu inai Qabizay, shaunatusi Qariawan fariw.
邵族人如果要買各種東西，若不是在 Qabizay（魚池)，就是在埔里買。
numa ya shaunatantu ya shtanlhuananiza apin’apuy, numa mutantu s izai itaun a thau mashduu mzai itiza pin’apuyiza, pishqumbu.
回來那裡（ Fudaz ）時天色已昏暗，天黑時要點起火堆，在家裡的人如果說看到有人點起火光、冒出煙霧，就會去那裡接人。
ihu ya antu kanshuqish, miazai ya simaq ya amushuqish, azain thithu itaun mzai “simaq yaku a saqazi (asi tanlhuan) pin’apuy, putantu ihu mashduu yakin.”
你如果不回來，像是明天才要回來，要告訴家裡的人說：「明天下午（或是傍晚天黑時）會在那裡點起火光，你去那裡接我。」
numawan thau tu kahiwan ya mutusi Qariawan, mutusi Qabizay, ya muntusi Fukaz, ya niwan tu mutaun, ukawan miaqay pin’apuy itusi Fukaz.
所以早昔邵族人如果去埔里、去魚池，經由Fukaz（松柏崙），如果還沒有要回家，就還不會在 Fukaz 點燃火光。
pin’apuy numa riqazan s izai itaun a thau, numa mutantuiza s izai itaun a thau mashduu.
點起火光，在家裡的人也看到了，他們就會去接人。
numa tu mingqarayza tu mungqthaiza inai Barawbaw, mungqthaiza thau munai Filhaw, munai Filhaw makunatusi Qariawan, miazithu mani.
遷移來 Baraubaw 已經很久了，邵人也（將點火的地點）遷移到Filhaw，先到 Filhaw 再前往埔里，點火招人的情形也是一樣。
ya ishtanlhuanan pishqumbu s pin’apuy pishqumbu, numa putantuiza itaun a thau mashduu matungruza.
當晚上的時候點起火來，使煙霧冒出，然後家裡的人就會划船來接。
ya miazai, ya miathun, afuilh s izai itaun a thau mzai “ataqali itia, taqali a tanlhuan pashduuiza ihu yakin, apin’apuy yaku isui Filhaw.”
如果要過夜要告訴家人說：「我後天會在那裡，後天的晚上你可以來接我，我會在 Filhaw 點火。」
numa ita ya taqaliza wa tanlhuan, ya pin’itiza s pin’apuy, mutantuiza ita mashduu ya pin’apuyiza.
到了後天的晚上，當我們看到有人點火，我們就會去 Filhaw 那裡接人。
miazithu tu kahiwan thau, maqa ukawan izahai izai barimbin tu shaunanai, izai shaunanai Taringquan, shaunanai Baraubaw.
從前的邵族就是如此，因為還沒有車子到達這裡－到達 Taringquan（石印舊社）、到達 Baraubaw（現在的日月村）。
miazithu tu Thau tu kahiwan, izai Thau ya munantua apashduun.
邵族以前就是這樣，族人若是要去哪裡都要人接送。
