ka unem anan aku cavilj, liaw aravac aku kininemneman tua patjara i cemecemel katua qatjuvi. aicu avan a sangasangasan tua ku zuga: pazazekatj nua napatatavelak ta ljavaran a caucau qemulip a kasiw a uma ta qinaljan(milimilingan nua se sila) Sinljavakan ni Tam kinivangavangan i paradais ni Airis itua sepi sini’aivu a papaulingav a pakatua kadjunangan na mazazangiljan nua kacalisiyan a ti seattle. aicu a milimilingan nu kacalisiyan a milimilingan, na masan tja milimilingan uta a kacalisiyan i pulingetj i kacauan. izua drusa a kudrakudral a cekeljan i ta qinaljan i Viruna, aicu a drusa cekeljan kemasi sicuayan izua marepucimed, kana izua siucevungan tjara marivu sa mapapangul tiamadju, pai avan aicu a sika quriyariyaw nua i qinaljan. Kasicuayan, izua a qinaljan i aitjing a ljavek, kilalaingan nua aljak ni tjuse a madrusa, pasemalaw tua patjara markacaucau aicu a ti Airis miljian aravac a sisan sepian a sikavavayan, a itua sikinemeneman nimadju neka nu napakisumalji tua sengsengan anga. a maru, aicu a sikudan a lemaing tua nakemava a lutjuk nu aya neka nu sinamaljian uta, kalemailaing timadju manu makelu a semataladj tua namerelala a buang nua kasiw, pai sa patagilj anga ti Airis tua itua sepi a kivangavang nimadju itua paradais… ljezazuanga sanemanga tucu i kacauwan namaya tua sa’etjuan, gemaljaljugalju a mengadrengadrengadr tua nia kinaizuanan a kadjunangan. a remasurasudj ta kacalisiyan a caucau a UN, kimaya maru tjelu a ulavan saka pitju a kuzulj a kudravan a supu na kacalisiyan a caucau i kacauan, nu kakitaiday a caucau i kacauan ki izua a maljenem a kacalisiyan. pitju a puluq saka drusa a pinapare timaljimalji a inalangan a kadjunangan a kinaizuan nua kacalisiyan, tjemekulj ta lima kuzulj saka izua a maretimaljimalji a kai. azua macidilj na miazuan aravac a sikudanan, na penaqeteleng aravac a kilalaing tua sikataqaljan, manu papacain ni tjuse azua aljak; qau azua macidilj, masa pinacayan na kaka, saqetju a varung sa kivavid a Masan mamazangiljan, sa mavilad a sema tjuqaljan. Tam, rusalutjukan a kakedriyan a uqaljai, kinemnemnem a ljemita qadaw tu kemuda sainika sema gakku, saka rupaqecev aravac tua kina(kaka a vavayan nua kina nimadju). naseminamalji a nakiparu ngudjus a kudrakudral a kakidjadjasan nua paljing nu kapadrangin a venacuk sa kadjunangan, mapavalitanga a kinakmudan i vukid, sa i vukid nekanga nu kaizuanan na sacemel katua cemecemelan a pukasivan. nu patavelak ta caquan paka tua tjaucikel, tua senay, tua cemepu, tua malang nu ika pakata vincikan a djelep a qaciljay aya, a pakeljang ta sineljavakan niamadju a kakudan a nanemanemanga, neka nu kavecikan a namaya ta cinuyukukuan ta inamirikan a paka ta vecik a sitjaucikelan ta sevalivalit a caucau. Hak, beriljariljac a sinikava, a nahadasi a djaravaravac a maka casaw a kakedriyan a uqaljai. azua sinazuanan a qinaljan nazua mamazangljan pinavayan timadju tua kadjunangan, sa papuvaljaven a aljak tjaimadju, qau a mareka sevalitan nimadju masasevalivalit a masan malailaing, aicu a qinaljan pinapungadan ta deluge, qau izua kinaljeqaca a qinapazan a qinaljan a pinakata delui a ngadan. pai gemalju ti Airis a makelu a sema tua nakiparu kudrakudral a ngudjus a kakidjadjasan nua paljing a kataladjan nua lala, ka pacun tua kinraljum a namapeljuq tua zaljum tekelen nimadju, manu mekedri isauniuni a kinacavacavan nimadju, qau ka nakeman anga tua ljualju i kavatjes, pasa mekudral a kinacavacavan, sa pitjakudral anga tua sijtaisangasan, manu mavan azua macaqu a qivu a nakiparu kudrakudral a ngudjus a kakidjadjasan nua paljing a malaing, a makaya a pasevacaq a pakaizua tua martimaljimalji a naseminamalji a nemanemanga. ayatua, ljezazuanga sanemanga sa uri tjemalji’aca tua kaizuanan a kipusengsengngan, pay ma’izinganga itjen tua tja kaizunan a kadjunangan na cawcau katua mareka sacemel kata cuvuan nua camel nua kasiv, pasusangas tu drusa a iday a cavilj i maza i amirika. Kina(kaka a vavayan nua kina), naseman aljak tjai Tam kata kaka a tjaljaljak kapinacayan anga tiamadju nua kina. qau sema tua tjaivilivililj anga a sevalitan ti lauwit a masan mamazangiljan tuazua, uri seman nanguaq tua djeljep nua qinaljan, tu uri siljakev tua sikataqaljan, sekauljen ti apulu kati pusaite ni tjuse a pusaladj tjai delui. qau ti Airis qemaung a masa sadjelungan nua varung, manu a natjemzak a luseq merepana, pai temekel timadju tua zaljum itua kinraljum a seqaljuqaljudj i pana, manu mekedri timadju isauniuni, pai putung aya ljingaw ka makelu timadju a semataladj tua kinraljum, sa sekiayan tua zaljum i pana a seqaljudj. a kinakumudan nuania ’inaljan kimapa’ene’enetjanga i tua niavarung! aza pasangua’ nua niakadjunangan nuania salingaungaulj, kimasan milimilingananga! uri kemudangamen a mapaparangez katua niakadjunangan? izua a namasipicul timadju a cemepeliv ta rikisi nua kacalisiyan, patjaizuan a kakaiyan nua qaliqali a “neka nu kavecikan nua sasupuin a qadupu nua kacalisiyan” aya, sa makaya anga a sikataqaljan nimadju a kizatar a kisaseljang ta nalemivu a mangetjez a maljiyan nu caucauan nu qinaljanan a se Europe a caucau. Biki, vavayan a salasaladj a kitulu ni Tam. ka maqacuvung anga, ini a pinavayan tua pinakacengceng a zineliulj, sa viladen tiamadju, qau aicu a madrusa a cemas kinamalji a qivu tu uri mangetjez a kemapalak ta i delui, aya. ka seqaljuqaljudj, secevung uta timadju tazua lutjuk. pai ti Airis pakirimu a casaw tua kinraljum a lemaing tazua lutjuk, ljakua maqeceng timadju tazua drusa a tjenglai aravac a pakatalidu a kakakaka, azua tiamadju namaya tua qidar a aljak, a mamaw angata a sikipakakudan, a siqaqivuan, kemikim aken tua ita a lutjuk kumalji ayain tiamadju a qivu ni Airis, ini angata ka nasemumavan tiamadju. tucu anga, ta kuzualj saka alu a itay saka siva a puluq a cavilj ta sisupuan nua amirika, a imaza i amirika i California pinapungadanan ta ngadan nimadju a tjaljaqacan a qudjidji a djeves kata sinankakivangavangan a vukid, ka maqacuvung anga tua zemiyan, kipacaing tua paselem nua mudingan ti Rumiyu sa vaik a pasa tjai Tjuliyit, sa kitjidrtjidr tjaimadju sa qivu: “djavadjavai, ti Tjubit a cemas nua paretjenglai a napatjatjiyak tua tja lima a madrusa, aki nanguaq a su sangutjen a palamu.” rupapenepenetj a ti Caciar, namapaqaljai a rupapapenepenetj, saka kama uta ni Biki. izua za macidilj a vavayan a cemas ti eris nakuyakuya a cemas timadju, inika kinatjengelay nua mareka cemas timadju. sa venarung timadju tu uri kudain a pakarivurivuin tiamadju. Izua itua namasan italj a kinaqaqepuqepuan niamadju, na pagaugaw timadju tua ita na king a linggu, sa vinecikan ta “sipavayi tua tjaljavaleljeveljan a vavayan” aya. qau pai masisudraman anga ti Airis a qivu, “makaya ken a tjaljumaza a pacun tua nu sipakatalidulidu, ljakua pasemalavi aken tu vaik anga a pasainu azua lutjuk” aya. qau azua kedrikedri a kakakaka patagilj anga a papakatalidu a matu kinaulavan anga nua kemudamudanga. manu ka icengceng tiamadju a papakatalidu, kicakaw ti Airis a vaik. izua ta kakaqepuwan nua pinaparangezan a kakaljavaran a kakisedjaman ta qadupu, liningedjeljan ta pinakiyamav tjai madju a inalangan a vincikan , idianTjuy, kinarekurekutjan a ruqeciqeci tua caucau i qinaljan. qau izua za matjelu a na miljazuanan ta kinavaleljeveljan a cemas a vavayan, maqaqaqav tu saljinga a malap tuazua pinukingan a linggu. ljakua azua pennetj ta sipavayan a picul, mavan a tjavilivililj ni delui a ti paris. ta kuzulj saka siva a iday saka alu a puluq a cavilj a na djemadjas a tjaljavavavan ta yubinkiyuku i amirika. naseman kipu ta pinusasingan tjaimadju. pucemel ati Rubinsun, matjaita a rupucemecemel i qinaljan, saka sikamacidilj uta nu kuisang. qau ka vililj anga, aicu a pinukingan a linggu, mavan ti aveluti a cemas na gemaugaw. ayatua na pusalu timadju tu sipapuvaljaw a tjalja valeljeveljan a vavayan tjaimadju. qau makinamalji azua madrusa a cemas ti sila kati yatina, sa na kiuces tu uri kivaleten ti delui. kumalji a izua i ta kinaizuwanan na duzing a i Liberia a se Mande zuku a caucau, a saseljudjen a sivecivecik na masepu anga tjai madju uta, siayanga a nasedut a ljaqediqedi a Cree zuku? qau ti paris pinaparangezan ni puliamus a mamazangiljan tu uri cemiur ta sivitai na sudang a sema tjuqaljan a i sepata i pasa sila. uri kemacu a pasatjumaq ta kaka a vavayan a sinipavayi a mamazangiljan ti minilaus. tima azuwa a siaya nu aya itjen? ljakua ini a i tjumaq a ti mamazaljan, mavan azua tjalja valeljeveljan i kacauan a vavayan ti hailun a na kicacevung tjayamadju. kemasi 1765 patje 1770 a cavilj sinipuwaljak i Tennessee. ta 1790 a cavailj, na kiciyur ta kina a patavat a sema Jorgiya sa kicaquan ta seman lalangan ta gim. ta 1800 a cavilj, macay a kina. ta 1809 a cavilj, patagilj a kipuvarung. kemasi 1812 patje 1814 a cavilj masivitay sa kiciyur ta kiqeci. ta 1815 a cavilj pucekelj sa pualjak. ta 1819 a cavilj patavat a pasa kaledep i Alabama a qinaljan. ta 1821 a cavilj qacuvungen a sengesengan a sikipuvarung ta semanvecik. ta 1824 a cavilj kacuin a aljak a vavayan a sema Arkansas a qinaljan. ta 1824 a cavilj pazeliyuljan ta tjalja setukezan a kizurung ta sengesengan. ta 1828 a cavilj sangasangasan a seman sinbung ta patjara nu minzuku a sinbung. ta 1829 a cavilj patavat a pasa kaledep i Oklahoma a qinaljan. ta 1830 a cavilj a nu amirika a tjalja vavavavan a qiniladjan a lailaingen pakisaluin a Indian a caucau sa pavavecik ta 《a kacalisiyan i amirika kisalu tu malivu》. ta 1838 patje 1839 a cavilj paqaqadiljan a malivu namaya ta linuluan ta luseq a djalan kata rivurivuan nua sikataqaljan. ta 1840 a cavilj pusaladj a limingedjelj ta rarasudjan na sihu. ta 1842 a cavilj vaik a sama México a kipakim ta na macaul a sikataqaljan kata pinakata tjaucikel a pakeljang a namaqulip anga a ljavaran. ta 1843 a cavilj macay i México, alu a puluq a kinai kacauanan. ka pacun ti paris tjaimadju, samalji sa saljivaraw, akumaya tja valeljevelj tjai aveluti a cemas a vavayan, aya. masa uri sikaleva nua vavayan a cemas tjaimadju tu uri sipavayi tjanuaken a vavayan, aya a kinemenem timadju. sa madraudraw anga tua sinipaparangez nua mamazangiljan a sengesengan. tima timadju nu aya itjen ti Sequoyah, nu se amirika a kacalisiyan a se Cherokee zuku a caucau, ari tja pacunay yanan.... qau aicu a ti hailun, na saljivaraw uta tua kinasauqaljayan taicu a namalingedj i tja i qayaw tjaimadju a uqaljay. Madraudraw uta tu napuvaljaw anga tiamadju. ka vililj anga, matjatjengelay sa qivuin ni apas tjai hailun, a uri maciur a mavilad. izua tjaucikel a pakazua ta macaqu a qivu a asav ka selangeda a mamazangiljan ti minilaus tu na mavilad anga tiamadju, makinamalji, sa kidjaulj tua mareka sevalitan nua mamazangiljan a mapuljat, uri kiqeci tua se delui a caucau. namakakaizuazua a kinalingulinguljan na qinaljan nua imaza i amirika a kadjunangan ti Rumiyu kamayan a kinemnemnem tua kai a sinipareqaqivu niamadju a madrusa, inika nasekataqed timadju a matjemaljiya sa vaik a sema tua seng-hu a ti Lauris sa qivu: “seng-hu, tjenglai aken aravac tjai Tjuliyit, ka sangasan amen a marepacun namarkatjenglai anga men, saljinga ken tu pucekelj tjaimadju, ulja tisun a seng-hu a papucekelj tjanuamen” aya. ka kipasemalaw ti Rumiyu, tazuazua inianan kapucucug a seng-hu saka napasasamalji aravac timadju. palamu, patagilj anga a sikaqecian nua delui katua sila. a sisupuan nua amirika ta 1770 (kuzulj saka pitju a iday saka pitju a puluq )a cavilj a kinaicengecengan, a kacalisiyan i amirika i pasamaza i kacedas a Indian a caucau, inika kinaulavan aicu a tiamadju a namangetjez a pasusangas tu taiday saka izua a cavilj a kemasimaza i Europ a vavuqavuqaljan a caucau, a pizua ta sipacunan naicu a masanlimalj a qinaljan, a se Chickasaw, a se Cherokee, a se Choctaw, a se Creek , a se Seminole, aicu a tiamadju a na malivu a mangetjez i amirik a caucau namaya sakamaya ta qaljaqalja niamadju. a Indian a caucau pukakudan tu parepaqaljaqaljay tu parekiljivaljivak ta timaimanga, ikamalaing tu senema nu qinaljanan tu qaljaqalja kemasi cadja a ikamalangedangeda a ljavaran, a kakiljivkan a sipakadja pinapamapamav sakamaya. a kadjunangan sinivai na cemas tu tja kasizuanan, nakisevalid itjen ta cemas a kisumavan, izua ka ita qadaw, a madrusa qali ni Rumiyu kivangavangavang i djalan, secevung tjai Tibalt a tacemkeljan nua vutu niamadju, timadju kaka a uqaljai a sikacekel ni Tjuliyit, runakuyan aravac timadju. pizua tu namarasudj itjen a timaimanga, izua nu kipasangav itjen tatja kadjunangan tu tja sikavaljut a mapuljat. avan nusika kipasangav tiamadju a masanlimalj a qinaljan sa maqati anga a setevelj a se Europe a caucau i ta niamadju a kadjunangan. kitevelj tiamadju a semazua ta pinaljavakan a kadjunangan nua se Indian a caucau, kilautan sa puqezelji a kakudan niamadju, sasema gakku ta sinan kakituluan nua tjemaucikecikel ta kay na cemas a dingdusiya. a sikataqaljan niamadju pasusususu ta kakudan nua ramaljemaljeng a kiciqaciqav a qivuivu ta ljavaran niamadju, sa kicaquan uta ta kay a inarimikan, sa mavavalit ta nemanga nuika veneli, nu tja cuacuay tja sedjalu sa patatarev a pucekelj. nu masasedaljep a kakudan madjadjalu, nuika masasedaljep marivurivu sa paqaqeci. maumaumalj a ljemita tu qadav a pacacapilj niamadju, nu cuayanga masasan qali nu cuayanga maqaqecev ika namapenetj. avan cua kinaicengecengan ta sipualjak ti Sequoyah. a sikataqaljan nimadju a se Cherokee tinideq a qinaljan na pana a Mississippi, sa kapangalj a qinaljan tu i pasakacedas kata i pasakaledep, kumalji kimamav a kay niamadju aza cuacuay anga aravac a namavaday namatjatju kakudan anga namatjatju mamazangiljan anga namatjatju djalan anga. sinupu anga pasukuletj na se Britain, kimaya kudrav saka unem a kuzulj a supuan naicu a i pasakacedas a Cherokee a caucau. a kinacemekeljan katua kiniculjevan tua sikipuvarungan sinipualjak ti Sequoyah i pasakacedas a Cherokee a qinaljan avananga azua i Tennessee a nu amirika a kadjunangan. a sinipapungadan tjai madju a inamirikan ti George Gais aya, a ngadan nimadju a nu Cherokee ti Sequoyah. a kama nimadju mavan siniecevung na se Cherokee kata se Europe a caucau, a ngadan ti Daniel Gais, a kina kase Cherokeean a caucau, a ngadan ti Uterhall. vinaikan na kama ta kakedriyananan ti Sequoyah, pinumacidiljan na kina tiamadju a marekakakak a paquzip. inika napida a qadaw tua vinaik i qinaljan i Viruna ni Rumiyu, sinikim anga tua papucekeljan nua kama ti Tjuliyit, aicu a nasauqaljai aravac a namanguaq a uqaljai pinaka ti Baris. nakisan siyubay timadju tu paveli ta sikataqaljan ta saseljudjen a maling tu anema kata kuang, ta takit a sikiqeciqeci , sa sikivalitan nimadju ta qaljic nua qemuzinuzip sa paveliyan ta se Europe a caucau, aza macaqu timadju a pacun a peniliq ta nganguanguaqan a nemanga, tjuruvu a tjengelay ta siyubay nimadju. ta kakedriyananan ti Sequoyah nakisumalji ta salasaladj, rukinemenem ta namakakudakuda nu pacun a qaliqali maljiyan a sivaikan aya. nasekakuda timadju ta qemaljup namapasaqetju a kula ita, naminvalak a cungal sa ika menguaq anga sa kapiljay, cemulucululjan nu djemavac sa ika maqati a kisaseljang ta salasaladj a kivangavang. sa aitazua anga, nu i tjumaq a kina pusaladj a kisekaulj timadju, nu vaik a masasav a tjeqalja a kina, tjeljetjumaq timadju a zemang ta siyubay. rukalumaljan aravc timadju sa kedri a kay, ljakua namaya ta kakedriyan a zuma pasapavavala ta nanemanemanga, ika masuvarung ta nasemaljivalav ta natemalidu a sengesengan a nenemanemanga. ka maljiya a kadjamadjaman, mintjus a caucau a mapuljat kapacun tua navucelelj anga a kinacavacavan, pakapaqulid tiamadju a mapuljat tu namacai anga ti Tjuliyit. kavililj anga ceveljen anga timadju a pitua caceveljan nua cemkeljan niamadju. ta patjaljun ta drusa a puluq a cavilj ti Sequoyah, ciyuren na kina tiamadju a patavat a sema Jorgiya, kemasizua a kinicaquanan nimadju ta seman sikialalalalang a maling tu anema. ika cuacuay pacayan na kina, izua nakisumalji a caquan ni Sequoyah, ta qedjeljem ta bulay a pinuliman nimadju, a piyaq, a djilung a puhanahanan, a lalang a malaing tu kaljat tu zangaq tu tjara, maljiyaljiyan a tjengelayan nua qaljaqalja nimadju a kemasi Europe a caucau. papuvarungan ti Sequoyah na qaliyaliyan, pacualu ta zuma a puveciki ta su ngadan a pita su inalangan ayain timadju, paqulid aya vinarungan ni Sequoyah, ljakua mavarung timadju tuki kudai a puvecik ta ngadan nimadju. kemasi kakedriyan timadju a semeljuseljudj ta ljavaran a nu se Cherokee a kisaseljang ta kina, iniya pavavala a semagakku a kicaquan sa neka nu caucau a temulu tu kemuda seman vecik ta nu se Cherokee a ljavaran. aza se Europe a vuvu nimadju sa pinapungadanan ta inamirikan a ngadan, ta vililj anga avan azua ngadan a kinacaqu a inamirikan a sivecik nimadju ti George Gais a pita inalang. ljakua a i ta varung nimadju, kavalanga nukaki kuveciki ta ku ngadan a ti Sequoyah ayaya sakmaya! pasemalavan a qali tu pasavenecik ta ngadan a nu Cherokee, sidjeli na qali sa kirivuani tu maya kinemenem ta pinakakudakuda ayain . ini kasamaqati angata su vinarungan, tima macaqu a venecik a se Indian a caucau ayain timadju ljkua ika makadraudrav ti Sequoyah tu pasavenecik ta ngadan. nakemasi kakedriyan timadju a pacucun tu kemudakuda a kina nu semiyubay katua se Europe a caucau, naseljavak napacun uta tu kinuda ljemekedri a livuin a qulipen a kadjunangan na sikataqaljan, aza tjalja pupiculan a tjalja puluqeman a rarakacan tatiyav tasikatjelu, ika temezeng ta kuang ta bakudang nua se Europe a caucau. selangda a seng-hu ta sinkauljan nimadju a caucau, inika napasusu tua zikang a padjaljun tua tigami tjai Rumiyu, saka kemljang turi madjaljudjaljun anga zikang a sipacegedan ni Tjuliyit, inika uri nanguaq aicu aya kinemnem, pai sa kisumadju a vaik a sema caceveljan tu uri paseqeljing a pacasaw tjaimadju. nu kinemenem ti Sequoyah, aicu a tjamdju a mangetjengetjez a caucau ki izua sakamaya a sika tjavenala a sika tjapupicul niamadju, izua za nakisumalji aravc a “asav”, sinapisapitj a paruvuravurav a quljav maqati aravc a pasemalav a pakeljang ta vinarungan ta caquan tu sikarasudj na namaqepuqepu. namaqusav timadju tu kicaquan tu macaqu uta a sikataqaljan tu kemuda paqaqivu tua zua “asav”. kinemenem timadju a pivarung : nukaki macaque amen kimen a maqati anga a kizatar ta tiamadju a vavucelacelayan a caucau aya! iniak makakinemenem a kipuvarung a ljemelay ti Sequoyah patagilj a rivurivuan nua i pasaviri ta i amirika. mareqecev a se Creek kata se Britain a sivitay, sa mareqecev a se Cherokee katu se amirika sa karivu tiamadju a matjadrusa ta kadjunangan, sinkauljan ti Sequoyah tu kisan puqezeqezelj a kitjaisangas. ta kisekaukaulj timadju ta lailaingen nu izua uri sipatukulj a sengesengan pakazuain sakamaya ta “sinapisapitj a asav”, nu temavelak a salasaladj tuazua“sinapisapitj a asav” supuin niamadju matu nakipaljevar a maljavaljavar a marepazazekazekatj ta sengesengan, kemasizua tjapulingalingav anga ti Sequoyah ta vinarungan nimadju, pasemalaw anga seng-hu tua panakakeljangan ni Rumiyi kata Tjuliyit, kata namasan marecekelj anga tiamadju a madrusa, kata sinikipuvarung a kikaku tjayamadju, ljinita a penuljat a pasemalaw tjayamadju a drusa cekeljan... matu kikudai sa qemacuvung sa puamin a rivurivuan sa tjumaq timadju, sa paljenguaq a kinemenem tu kemuda sa maseljudj azua “sinapisapitj a asav” i ta sikataqaljan nimadju. ta pasuvililj tu tacavilj, ta vililj anga puamin ta rivurivuan a se Cherokee katu amirika tjavenala ta se Creek kata Britain. na tjemaulj ta qutjavan ta rekutjan na sikataqaljan a sengesengan ta makakiqeci sa semaumaq ti Sequoyah i Jorgiya, padjaljun anga ta sipucekeljan a cavilj, pucekelj kati Sally Waters, sapualjak tu macidilj a vavayan a ti Ayuca. ti Sequoyah nuika kisumavamavan ta kinacekeljan nakidukeduk ta sengesengan a kipuvaruvarung a kinemenemenam ika puqadav ika puvengin. ta patagilj, kilangeda timadju ta sikataqaljan tu anemayamaya, nu selangeda ta kay a nu se Cherokee, sipukeljang a pita qaljic na kasiv, palamu sa padjaljun tu kuzulj a supu a sinipuvecik nimadju a pita qaljic na kasiv. “qadjav kimaqati a ku ai tucuin?” aya pivarung timadju, aicu iniyaka yainuinuan ta vavecikan mapeljuq anga a kinaizuanan sa nekanga nu djumuljan nu pukulan nimadju, aza liyav aravc a sinipukeljan ta kay, maseljudj a maseljudj madraudrav a madraudrav,ika makapaqenetj timadju uta, ika sesazua nuika sikarim nimadju tu tjamadjulu a sipukeljangan ta vecik. ljakua, a sikataqaljan katua ramaljemaljeng mintjus ta sikisamuljan ta sikipapuljatan nimadju, sevuqesi a ljavaran a semanngelingeli, a semanpalapalak. sikaljavaljavar timadju tu mangudrangudrav anga, nuika kinapalisiyan nua qala turi djemaulj tua kapaulan nua sikataqaljan aya. tutazua i cengeceng tu metjuruvuruvu a mangetjez a kemasi Europe a caucau, aza nakiqeci sa natjavenala a amirika yazuau a pasakaledjep i Arkansas ayain a se Cherokee a caucau, sa pasangavan a i pasakacedas a kadjunangan ta vavuqavuqaljan a caucau a namalivu a mangetjez aya. tapatagilj ti Sequoyah ika pukaui a kisalu, pizua ta pukakudan tiamadju ta parekiljivaljivak ta parepazekazekatj tu pepangapangalj ta kadjunagnan, kisalu ta vililjanga ti Sequoyah kata sikataqaljan. kimaya drusa cavilj sa naqemacuvung ta malivu a sema Arkansas i ljaqediqedi ta i Alabama a kinaizuanan niamadju. azua sikataqaljan ni Sequoyah a paqeceqecev tu ika patavat i Jorgiya, kisaqetju tu tadalanan anga katu se Europe a caucau sa sinipaveli anga itjen ayaya tiamadju, palemek kinakisalu anga tu kisekaukaulj tua tjamadju a vavucelacelayan a caucau, cauan a zarazukazuka pavavecivecik a pizua ta qaljic na kasiv a kipuvaruvarung ta tjemukuya tja nu itjen a sikataqaljan aya. matu anema sevuqesi a ljavaran a seman kaikay a seman paqeteleteleng ta duduan ta sudraman tjai Sequoyah. ika temezen ta sisankaiyan ta sisanpaqetelengan na sikataqaljan a cekelj ni Sequoyah ti Sally, saka maqutjav timadju tu mangudrangudrav anga a paqulid a cekelj , kapeljuqan ta duduan timadju, kisikudakuda cu a zinugan a vincikan turu su sikangudrav aya tjai Sequoyah sa pecunguan nimadju aza qaljic na kasiv. pacun ti Sequoyah tazua a kinipacayan a kinipaleqeleqan a vecik a kipida anga a caviljan a kisamuljamuljain, macacay ta sudraman, amin a aljak a ti Ahyokah nu qepu nu naljemaveljav tjai madju. namaliceng sakamaya timadju, tatiyav anga ljevavav ta unma sa kacui a aljak a vavayan sa vaik a mavilad, kisusu ta Arkansas a pana a paljezaya, sa vaik a pasa Arkansas i tjai kaledep a se Cherokee sa tjeljezua anga kisan sikataqaljan tjamadju. manu izua anga a namalang a rinasudj ni Sequoyah a kininemeneman ta paka tua vecik na se Cherokee! kiyumalj ta sikipusengesenganan ta vecik timadju, peluvaluvaden ni Sequoyah a takaiyan tu masan ljitaljita a ljingav, nu ita ljingav ita vecik si pakiyamav ta kay niamadju, sa kadriman ta inamirikan a vecik nu ika djemumak ta nasesaljuay a ljingav venqac timadju ta sipakiyamav ta ljingav a vecik. ta vililj anga a sinan vecik a pakiyamav ta ljingav na kay nua Cherokeean izua alu a puluq saka unem a ljingavan. ta i djalan tiamadju a maraljak, situlu tjai Ahyokah sa paqenetju ayain a aljak. djaljav sa kacaqu ti Ahyukah sa paqenetji a vicik, sa maqati uta a semupu kata puvecik ta kilangeda a kay a kemasita kama. aza sinipuvecik a sinizuga i ta qaljic na kasiv niamaraljak namaya anga ta qivuivu a pasekeljan ta caucau! napenakaleva aravac makilaing mapasusu a vinarungan ni Sequoyah . namasilevan ti Sequoyah a nakipuciyur ta aljak a ti Ahyukah a uri pakaleva ta sikataqaljan a i kaledep a se Cherokee i Arkansas. ljakua inika namakinemenem, aza se zua a caucau ika masalu tjai madju, qivuivu a paqetelang aya. kacuin tia maraljak a pasazua ta lailaingen i qinaljan a ti George Lowery, sa peniliq tu mapida a ramaljemaljeng katua rarakacan a kipuvarung tu qemayan tu paqulid ki ini a kai ni Sequoyah . uri papacayen nu paqulid tu mapalisilisi ti Sequoyah. pizua turi mapulingalingav a kinipurarung nimadju, makapusapusalj a pasepapaulingav ta namapiliq a kisan qemayaqayam a ramaljemaljeng kata rarakacan tu kemudakuda a kipusengesengan. ta sangasangasan, pitjai sasavan ta paljing a aljak ti Ahyokah, sa qaqivuu tu masanpidalja a kay nu se Cherokee ayain tiamadju, sa vecikan a piasav sa pasasuilja tja maraljak a dedep ta umaq. ti Ahyokah ta pacun tazua sinipuvecik na kama, madjulu a kacaquin sa sumupui azua vecik. marekiqeneqenetj azua tiamadju a namapiliq a qemayaqayam a ramaljemaljeng kata rarakacan, na saljivarav tiamadju, ljaljua inika temuru a pakananguaq a pakanakuya a papaulingav a kirimu, maqutjav tu kaljavr niamaraljak tu siveca tiamadju. papuvarungan aza tiamadju a namapiliq a nakisanqemayaqayam ni Sequoyah, pai piliqu tu mapida a situ, sa pakicaquani tja nu aken a pida qiljas, sa nu paumalji a kilaut tiamadju. tja aitazuaav numaya ayain. tucu, ti Sequoyah katua situ nimadju mapangalj a mazua ta maretimaljimalji a ika malalangedangeda nu qivu sa ika marepacucun a kinaizuanan, amin a pakatigami a vencik a sipatatevelavela a sipakakeljakeljang niamadju. kimaya a kimakapidalj anga a sipacacikeljan na tigami niamdju, aza tiamdju a namapiliq a kisanqemayaqayam kata sikataqaljan kipulingalingav tu anema aza a sikaljavaljavar niamadju a pakatua tigami. kemasizua anga a masalu tiamadju tu paqulid a sinanvecik ni Sequoyah, inika sicaqucaqu inika sivecaveca, inika kinapalisiyan tu sitjukuya ta sikataqaljan uta, ljakua maqati a kicaquanan na sikataqaljan tu sikapupicul niamadju. kemasizua a sinanvecik ni Sequoyah namaya ta namapedjek a sapuy a lemalayu sa djaljuni i Cherokee a qinaljan a penuljat. ika cuacuay, patagilj a kicaquan a sikataqaljan tu kemuda a venecik a semupu; sa mapiliq ti Sequoyah tu kisangiing ta kinateveteveljan nua Cherokee a caucau. sa pakalap timadju ta sinivaii nai gikay tua sinipukeljang ta tjalja puvarungan a caucau. a sasekauljan nua cemas a ti Samuel Worcester paljayang a veneli tua sipainsanesac a kikay sa padjulu tu patatavelak ta kai nua Cherokee a caucau. sa kisansangasangasan a semansinbung ta vincikan ta nu Cherokee a kai"nua Cherokee Phoenixa sinbung"aya. a sikataqaljan nua Cherokee a caucau patatavelaken a sibung na Europe kata Cherokee a kai, sa maqati a sekisaseljang a sikataqaljan a pulingalingav ta caquan nua i tjuzuma qinaljan. a pinakapazangal a pinakakudresul ta sicuayan a sengesengan, maalaalang maqatiqati anga tucu. sa kemudakuda ti Sequoyah nuaya itjen? ika na maumalj a kakudan nimadju a kedri a kai, kipapuljapuljat ta caquan a sarasinuinu a temulu a papezangal ta nu Cherokee a caucau a vecik. sa patagilj uta a kinemenem ta pakatjanu sisupuan, a pakatjanu qemuma, a pakatjanu sihu a sirarasudjan a picul ta kisumavan tua sikataqaljan, kisamuljamulja sakamaya ta paljezazua ta sikamanguaqan nua tjai vililjivililj a caucau nua se Cherokee. siqauqaung a djalan katua rivurivuan nua taqinaljanan a caucau kemasi tua sinbung nua Europe a namalivu a caucau makeljang tu inika nakisanqaljaqalja anga tiamadju. nakisankacekeljan anga tiamadju sa vaiku a ljiya cadja a pasakaledep i Oklahoma ayain a ti Sequoyah kata a i pasakaledjep a Cherokee a caucau. semanpazangal ti Sequoyah tu namarekiljivaljivak tu namarasurasudj a timaimanga, ciyuren a tacemekeljan kata matja taiday sakaizua a sikataqaljan sa malivu a pasakacedas. ljakua izuanan sakamaya a sikataqaljan niamadju a ika pukaui a vaik i Arkansas, izua uta i tjai cadja i pasakacedas a i Tennessee i North Carolina i Georgia a ika mapulju a caucau. madudu tiamadju sa ika masuvarung aku ika kipaqenetjan a picul a kinipacayan niamadju ta pasusangas tu pida cavilj a kiniciyuran a kiqeci, sa paqaqadilji tiamadju katua matja sepatj a maljiyan nu zukuan a pavavecik tu kisalu a malivu a pasaOklahoma. a nakisalu a napavavecik a lailaingen na i amirika a ti Theodore Roosevelt maitucu a qivu, ika kisalu timadju tua nanguagnuaq a kacalisiyan i amirika a se Indigenous, avan anga azua namacay a Indigenous aya, ljakua tjaliyav a mapaqulid ta kai ta tjaucikel kumalji kitja kivadaqan a masansimuluq a caucau kimamamav sakamaya a sitevela tja nuitjen ika samaumalj a sipualjan tua kinasekulungan nua Indigenous, kumalji kiizua ta tjaljacadjacadjan a kadjunangan a na semeturud a caucau kitja manguaq sakamaya tjaiyamadju aya. kumalji kipakasinbungbung sakamaya a pakinemenem a papuvaruvarung a Cherokee a caucau, a i pasakacedas i tjaiviri a caucau paqaqadiljan sakamaya na sividay a semau, pasazua ta tjemekulj tu kuzulj saka umen a iday a pakeciyuan nua dalan a kilomater a pasakaledjep. maqilji a masikinacu itjen tu liyav, a itung a kakanen a sicauvan; kumalji a namakuda a kinaljaljeqelan inika pacung uta tuki namacingki tuki ini tuki seqacuvung ki ini a sikipucemecemelj. patatideq ta cavilj a Choctaw, a Seminole, a Cree, a Chickasaw, a Cherokee masasevalivalit a malivu. ta malivu a Chickasaw a namacai i djalan maljelima a kuzulj a caucau, a Cherokee maljesepatj a kuzulj a caucau a namacai i djalan. ta sipacuna nua tiamadju a navaljut a sikataqaljan, aicu a pinakazuanan a djaljan namaya ta kiniqeciyan nua sikataqaljan, paqulid angata tu kinapeljuqan nua luseq niamadju a djalan. ika kinamagaljugaljuan ta djemalju a mecevung tiamadju a Cherokee i pasakacedas kata i pasakaledep, azua qepu niamadju izua a pinicekelj ni Sequoyah a na kisansangasangasan a malivu ta sikataqaljan. ljakua , a luseq niamadju inika na patjemaza sa puamin. zaua tjamadju a matjadrusa a i kaledep kata i kacedas patagilj a marivurivu tua tima kiljelain a remasudj ta taqaljaqaljan sa pasainuin a siqeljiqeljing ta taqaljaqaljan. i tuaicu a rivurivuan na Cherokee izua namacay a mapida, taicu a namacai a caucau nasepakiciyur a aljak ni Sequoyah. namasilutudan ta vinarungan a kipusengesengan ti Sequoyah, a papuvarung ta sikataqaljan tu parekiljivaljivak, sa limingedjelj ta kipuvaruvarung ta rarasudjan ta sikamamamav a kipusengesengan, ulja na marasudj a mamamav a kai na Cherokee a caucau aya. tjemekulj tu pida qiljas, marasudj tiamadju a matjadrusa a qinaljanan. ti Sequoyah pakatua rarasudjan na kisanmamazangiljan ta kemasi tjai kaledep a Cherokee sa mavavecik tua pazekatj tua tjamadju a tjaupangetjez a namalivu a sikataqaljan, sa parepazekatj ta rivurivuan niamadju a mamav. ti Sequoyah namakapasusu aravac tua kakudan nua Cherokee, a qinati na cemas i kacauan kata kadjunangan nitjen a mapuljat, a tjara paravaravacan mavan a marekiljivaljivak a marekinemenem itjen a maretimaljimalji a qinaljan. a kiqulip itjen ta kadjunangan namaya ta siniqeljing tua namapaula a caucau, a kaqulidan a nu Cherokee a kakudan maqati a kiqulip tu sikamanguaq nua qaliqali a nasemeturud a caucau. sa paqulid uta, ika manumamamav a vinarungan nua sikataqaljan ni Sequoyah a mapuljat a Cherokee a caucau. ika veneca, a namalivu a kemasi Europe a caucau tjametjaljiqacaqaca a vinarungan niamadju, sa metjaljikedrikedri a semaputuputung a nu Cherokee a kinaizuanan. nu patjaivililj anga a kemasi qinaljan a kemasi tjai casav tjamapacupacun anga a sipatatailjan niamdju. aza meramaljeng anga ti Sequoyah ika makakisumavan anga ika makadjadjas anga. vilivililjan a pakilaut ta vililj anga ta kinai kacauanan ni Sequoyah, selangeda timadju tu izua a sikataqaljan a Cherokee namalivu a maGeorgia sa patudur a patavat a semaMexico, selangeda uta timadju tu izua a sinanmaqulip anga a ljavaran a kasicuayanan. maqusav timadju tu kipakim tuazua a sinan namaqulip anga a ljavaran, aika maqati a madjumak a sedaljep tua maretimaljimalji a qinaljan nu Indigenous. uri namasan vilivililjan anga azua sengesengan ta kinai kacauanan nimadju. ta vaik tiamadju a kipakim tuazua, vuluvulung anga a cavilj ni Sequoyah, nakiciyur tjaimadju a mapida maqacuvucuvung sa kacaul tiamadju i djalan. pizua tu ika uri kapuljatan nua lami tiamadju, sekauljan ni Sequoyah a maqacuvucuvung tu muridjalan, sa tjaulan timadju tu seqacuvung tu sikamasan simuluq saka drusa a qadav a lami, sa pakiseljenguaqi timadju itua ljiv a nametad a pakiljaljava tu cikelen. ljakua ta vaik azua maqacuvucuvung tjemekulj tu tjelu a miciyuan sanapacikel, uitu djinumak anga niamadju azua namaMixico a sikataqaljan, ta pacikel a sema ta ljiv ika djemumak anga tjai Sequoyah. azua tiamadju a maqacuvucuvung kisusu ta djalan a kemarim, djumaken tisa ramaljeng a paljenguanguaq a ljemalualuay a djemavac. ayatua pasusangas tu kagudeman na lami ti Sequoyah vaik izua ta kinaizuanan a ljiv, nanguaq a sepi nimadju secevung ta qaliqali sa luvadi ta kakanen, sa makapatudur ta djalan a patjetucu. ta vililj anga padjaljun ti Sequoyah i Mexico, sa djumaki a sikataqaljan, ljakua inika namakakisusu ta sinitjaucikel a kasicuayanan a kai, inika namakapukelju timadju uta ta sikataqaljan i maza i Mexico tu kiciyur tjaimadju a cimikel a sema amirika. macai timadju ta i djalan tu sipacikel a mataqinaljan, a cavilj nimadju uri padjaljun tua alu a puluq, sa cevelji a piMexico. ti Sequoyah na venqac tua vecik nua Cherokee a caucau, sa papacuni a sikataqaljan tu maqati a qivu a "asav". a sikataqaljan sivecik sa tjaucikelan anga a drikisi niamadju, sa kicaquan anga ta caquan nua na malivu a Europe a caucau, sa kisaseljang anga sa kizatar anga tiamadju ta puvecik a zuma nu caucauan, sa vecikan a kakudan nua ramaljemaljeng . sivaik sa pakeljangan ni Sequoyah a kakudan nua Indian a Cherokee a caucau, mavan azua natjengelay tua marekiljivaljivak tua penangapangalj a palaluvaluvad tua pudrivarekan kata ika marekutj ta kilautan. a asav nua Cherokee a caucacu maqati a qivu a pakeljang tu parekiljivaljivak ta rarasudjan niamadju, inika masasavutavuta mavan a penangapangalj inika maramilj, mavan a marepusalasaladj inika matatailj, mavan a parepaqaljaqaljay inika masasanvilivililj. sinipazulju a papaulingav a tjaucikel: i tua inamirikan a ljemita tu qadupuan katua asav mamav a kai a"leaf" aya. sa avan anga nu sika pinapungadanan ta "macaqu a qivu a asav " aya tua sinipakeljang a ljemita tu qadupuan pinuvecikan.

ka ku sipapacun a ku zuga tua ramaljemaljeng, sa ku kivadaqi tiamadju tuki marekutj tuki ini. manu pasa kivadaq tiamadju a mapuljat tjanuaken, aku tja karekutjan a tjalupung? aya. pai sa ku zugan anga a italadj ta kinacavacavan na qatjuvi: izua ka ita qadaw, izuazua matjaita cekeljan a temevetevelj tua caucau a zemiyan, kana inika qalja niamadju, namasi levan a pakiqemu, ljakua ti Rumiyu kata qali nimadju nakicakaw a kipakiayan tusa zemiyan, aicu a milimilingan ka1854 a cavilj a sini’aivu a kai na mazazangiljan nua kacalisiyan a ti chiev seattle, tazua a sihu na amirika uri pasazua i maledep i viri a tjemalji’aca tua ’inaljan, a vinelian ta kadjunangan nua kacalisiyan a sengesengan, “kasinu a ti Tjubit a cemas nua parekatjenglai, paramuramur anga sa su tjemuljuk!” aya ti Tjuliyit. baljecuq a umaq nua lutjuk pay tazua a sini’aivu a kai nua se sukamish zuku a mazazangiljan a ti seattle, pay secaljedjanga i varung tua sevalivalit a mareka cawcau, pacun ti Airis tua ita umaq a nguanguaq aravac. pai vaivaik sa ngaledjengedjengedj a “qadjaw ki tima a imazamaza!?” ayaya. tjemengetjen a ’ivu tua sikata’aljan a kacalisiyan,aicu a nemanga katua kadjunangan inika makaya a mavavaday. secevun ti Tam tjai Hak idjaljan kavaivaik a sema gakku manu icengceng tu casasaw i paljing a lutjuk, pai sazuain ni Airis a puri kiqaqivuan, ljakua ini anan ka kiamaw a matjakai, qivuivu anga a paraqutjavan a lutjuk tjai Airis tu sematjumaq a pusaladj a malap tua kabang, ayatua marimurimu timadju tu vaik a sangpan, nekangata nu varung a paqaqivu tjai Airis, pai amin a kilaing nimadju tua kai na lujtuk, a semataladj tua umaq. ljakua tazua,aicu a sini aivu a kai nimadju inika sini sanvecik tua sipusaluan , Tucu a kadjamadjaman, kipavaveliqaliqad anan ti Tam i qaqerengan, napelunai a inika nakinemnem tu vaik a sema gakku, sa kinemnemnem tu anema a likucu tu inika sivaikan a sema gakku. ka sematjumaq, pacun tua ita a hakuhaku a namapeljuq tua ljualju, pai sicapilj a malap tu ita sa kani, manu mekudral timadju isauniuni, sa patje baljecuq azua umaq. kavililj anga venarung timadju tu keman tua nema tua sikamakayan a mekedri nimadju, pai sa kecekeci a lima nimadju a pasacasaw, a venljuc tua sinitalem nua lutjuk a caitaw a qudjidjilj, papicul a lutjuk a paqecev, manu sedjadjalan anga a lutjuk a maviljvilj a semataladj tua umaq. manasika liyav a maretimaljimalji a vinecikan, ljanu semanvecik martimaljimalji a sipacunan a kininemeneman, izua nasedet izua nasecadja tua sini’aivu a kasusuan. Pai misaqetjuan tua aljis timadju, matu selapai aravac tua saqetjuan savaik a kemim tua kina sa qivu, “kina kina, saqetju aravac a ku aljis, kicungalan aken apasa gakku” aya. temevela a semaceqaceqalj a kina, “a i manu saqetju a su aljis, nusauni tjasipaceluan anga tua pucemel kibulai anga” aya. pai qivu ti Airis tua lutjuk, “djavadjavai, tjara keman aken tua anema tu kedri, ki makaya a secikel a ku kimakemudamudan” aya. ka nakeman anga, manu mekedri anga aravac timadju, saka amin anga a kadrikedri a buang a djalan nua kulavaw a makaya lisuqan nimadju a casaw a sematua puhanan. ljakua nuka kemuda, ulja kemasitua siniaivu a kai nimadju,sana maumalj a sipacunan na i kacauan a cawcau, taicu a na pa’uzip tua nemanga,sa pelju’in a mulavi’ tua nasi na kadjunangan… kamakaqaqivu, kinemnem ti Tam tu nuri kicelu tua aljis, saka uri vaikanan a sema gakku, uri masipun aravac timadju. masucikel isauniuni sa vaik a qivu tua kina, “inianga ka saqetju aku aljis” aya. pai sanaparuzepuz savaik a pinaqup, pakirarimurimu a kenama, savaik anga a casaw. pacun ti lutjuk tua tuki sa paraqutjavan a qivu: “ gemalju anga ken aravac, inika ken uri kiamaw anga tua sangpan!” aya, sa ukelj a vaik a tuki pasainu. kaidjalan anga mecevung kati Hak. timadju kivangavangavang a ljimita tu qadaw neka nusengsengan a kakedriyan, izua rukapulaw a kama, inika kilalailaingan uta nakama timadju, pai tuazua ayatua merekedrikedri anga aravac ti Airis, saka nuka kalabiyabi tjakudral anga tjaimadju, qau timadju namayanga tua kedrikedri a qatjuvitjuvi a pacacikecikel i vecekadan tua marka hana, a inika makadjumadjumak tua uri sicasaw a djalan. pakipapaulingalingaw tu kicacadja tjaimadju a marka matjaljaljak iqinaljan, ljakua inika pinasacalinga a kai nua kakedriyan, pasatjatjenglai a kemim tjaimadju a kivangavang, ayatua kemljang aravac ti Hak tua kakudan tua makacemcemel, saigu timadju a penanadip tua ciqaw, kialjun tua tjainan, djemameq tua kuning…, pinaka uzai aravac timadju. aicu a seng-hu namakakeljang aravac katua aicu a matjadrusa cekeljan, sa nasaljingan tu semualap tua mavavutu niamadju, ljakua neka nu susu. sipatagiljan tua kiqeci katua malang tua ita a qacaqaca a kasiw a uma. “aku sun a nadjemadjas tua namacai anga a ngiyaw?” aya ti Tam. “idu anga nu salim a kemim tjanuaken, ki ku pasemalavi anga sun taicu a pacugan.” aya ti Hak a temvela. kumalji namakuda a kinatemezenganan a kiqeci nua rarakacan nua se delui, sa venilad tua se hila a sivitai, ljakua naselapay uta azua namacay katua napasaqetju a sivitai niamadju. ka namareqaqivu anga tiamadju a madrusa, pai mavadai anga tiamadju savaik a sema djalan. cacuay aravac ta kinaqaqecian nu se hila, ini a tjaumakaya tua kinaqaqecian, masuram anga a mareka sivitai, qau tucu, izua za macidilj a mabulusi, qivu tua mareka sivitai a mayatucu: “ulja tja sekezaw anan tua tja kinikulungan a kiniqeci i delui, nakuya itjen a kiparamur aravac a kiqadriu tua tja sikiqecian. Ulja maqati itjen a kinemenem tua sikamayan tua tja kinaqecian a caquan, sika nanguaq. manu makinemenem ti autesius tua ita a saiguan, mavan uri malang tua ita a kudrakudral na kasiw a uma! sangasangasan, aicu a kudrakudral a na kasiw a uma, ulja maqati paljetjaladjen tu tjuruvu a rakac a sivitai. pai paqulid tu inika napakacadja tua ka ki, sa qivu a pakazuazua tjayamadju: “nu kisan qali anan mun tjai Rumiyu, ki ku sipakiayan mun a penangul uta,” aya. pai sa karivu anga tiamadju a mamaw i kadjalanan. masanmusalj, sa tja pacikelaw a asanpida a rakac a sivitai a makasudang a sema denitu a qinaljan, tu uri maqati a kicepeliu anan a kiqeci, qau pasusangas ta sikitjukudanan, ulja ljamain anan a mareka nemanemanga katua kapa a tapaw. azua na paljevavaw a cevulj mavan a uri sibusubusus tua mareka sivitai nua delui tu na mavilavilad anga itjen. ulja maqati a madradruljudruljung a ljesasaw timadju tua qinapazan a qinaljan niamadju. masantjelulj, semekaulj itjen ta benusubusus a mavilad a macidilj sema delui, sa qivu tiamadju, tu na se sila a caucau timadju, napadjulu tua siljaman a sipapatjavang tua mareka cemas. tjara uri pusalu a sedelui a caucau tjaimadju, sa paulain sa gaugaven sema tua qinaljan nimadju. sa ulja maqati a kilingaven a sedelui tu gemaugaw tua na kasiw a uma paljetjaladj tua qinaljan niamadju. tuazua mavan anga tu tjalja nanguangauqan tua tja siqulipan tua i delui a qinaljan. makaqivu tuazua, ljinaui nua mareka sivitai azua sinivarung ni autesius a pacugan, sa pennetj tu uri patagilj malang tua kudrakudral a man na kasiw a uma. sa patagilj a sema gadu a kikasiw, sa sakucen a sema qinaljan, kumalji nu muqadadaw, and nu qezemezemetj, ini a semekesekez malang. ini a pidaqadaw, maqacuvung azua inalang a kasiw a uma. kemasi ta kinatjedreljan na calinga, sa kinateljeran nua maca katua maqati mavalivali a quvalj, katua kinaljeqacaqaca a sikakaizuavan i tjialj, katua paru valjualjut a kula atua galjaugavan. samiling aravac azua I slang a kasiw a uma, saljevaraw a mareka sivitai a mapuljat. ljakua ti Tjuliyit kemaljang timadju tu cekelj anga timadju ni Rumiyu, inika nakisalu tua pinnetjan nua kama, sa kipakim tua maretimaljimalji a likucu tusi kikaviladan, ljakua inika nasemumavan a kama nimadju, silain sakamaya tua vivarung nimadju a kipusengsengan. pasusu tua kikaku a seng-hu na semkaulj tua caucau a vaik a pasemalaw tjai Rumiyu... ka djamaljun i puluvangan, manu ui angata tu inika nanguaq, pacun a seng-hu tu drusa a navucelelj anga a kinacavacavan. pai sa kirivuan a mamazangiljan tua drusa cekeljan, nakitjauvalit anga a marka nua aljak tua nu pacugan a penuljat, tjaulai anga a naselamu a nu marepucimed! aya.

maya zemuga taicu a neka nu patarevan a zuga aya ramaljemaljeng, kisamuljau a kitulu tua izua patarevan a maru ing-gu, sisupuan, pakata kingljangan ta patjara kadjunangan. mavan a sika inianga aken a masan ruzugazuga, sake vaik anga a kitulu tua un-ting ta hikuki, sake kisan ru-untingting anga ta hikuki. ka patagitagilj anga, izua macidilj a bulabulai aravac a vavayan sepakamaca tjaimadju, magaljgalj a varung isauniuni, sa kaulavi a cuai aravac timadju. azua vavayan manu avan a vutu na kinacemkeljan niamadju a ti Tjuliyit. “ulja sun a nakipalaing tua pinnetj ni Tjubit a cemas nua parekatjenglai, mavanu masucikel a varung nimadju, uri masudram aken uta.” aya ti Rumiyu. tisun a ’ulu’ulu i washingtun, tjuruvu aravac a su cawcau, namaya ta cemecemel a ma’uleng sa kadjunangan, ljakua aku sikata’aljan namaya ta vinaliyan a kasiv a nasezaljezalj i kazatjan. manasika, ka ’ivu sun a uri ku velin a nu kadjunangan, sa ljemaui sun tjanuamen tu uri nia sikamanguwa’ a ta’alja’aljan, napenaramur a tinaliduan a puhanan nu ta langedain a su kai nangua’ aravac sa inika pacalivat, ljakua nu pitjanuamenin a kinemenem, aicu a nia kadjunangan namaya ta sauzayan, nia sinanparavac. i vecekadan tua marka hana, pacun ti Airis tua kalabiyabi a malalailaing a maitaita, a maru mavan anga azua pinceviceviq a pang. pay sa su sini’aivu,pazangal amen a pennetj akiuri kumudamem. kinemnem aicu a seng-hu: “nu venala a masa mavan aicu a parekatjenglai nua maqacuvucuvung a ti Rumiyu kati Tjuliyit, palemek a kasizuanan anga nua maljaljenguaq niamadju.” pai sa qaqivui ti Rumiyu: “kupusaluai sun, tiaken anga a papucekelj tjanumun,” aya. ka vililjanga lemangda tua marka hana a patjeljingaljingaw, a limusulj nadjemadjas tua sirasurasudj tua senai a cekes, a vutilaq nua kavaluan meretatigutu, a tjaudring mavan a tjakudral katua tjakedri a patjungtjung, izuanan uta azua namatiljitiljiv a semenasenai a marka babeljung. namaljenguaq a senai niamadju, a namaya tua senai nua katjuruvuan a kinatevetevaeljan nua rarusenasenayan. caceveljan izua i gadugadu pai ti Airis kisaseljang uta a semenai, saka maleva aravac timadju, sa patje malim anga tua vaik a lemaing tazua lutjuk. namasudju tiamadju tu maciyur a vaik a semazua i gadugadu i palikulikuz tua qinaljan, vaivaik sa kasudjusudju tiamadju… “aku sun a nadjemadjas anan tusa namacai a ngiyaw!” aya ti Tam. inika cuai manu secevung ti Airis itua pungilngilan tua ita a naqemungcui a qaumadas, aicu a qemungcungcui a qaumadas, makaya a djemapes tua martimaljimalji a cevulj a zuga, tua sikasamaljian aravac ni Airis, ljakua ayatua pasa tjaimadjumadju sakamaya azua sinidjapes a cevuj, pai pasa mavilad anga timadju tua inika temzengan. “naqivu ti kama tjanuaken, madjulu a kipapacun a galalj i caceveljan aya, sa nukipapacun anga a galalj, vuljuqan anga a namacai a ngiyaw a pasa tjailikuz tua galalj, sa su patagilj a malada, pai ki, nuizua caucau a gineredeng, kimasu geredengen anga.” aya ti Hak a temvela. ljakua qivu ti qaumadas, “izua a namasanpazangal a sengsengan a uri ku siqaqivu tjanusun!” aya. pai manu madjaulj anga uta azua samaljian ni Airis i varung, sa amin anga kilaing nimadju a kicepeliw. “liyaw aravac a geredeng itua su kinacavacavan, nusauni uri ku paqayaman a su kai.” aya ti Tam sapacucun tua kinacavacavan ni Hak. pai tuazua azua ti qaumadas kirimu a kisan kalabiyabi itua sinidjapes nimadju a cevulj, sa qivu tjai Airis, “a itua tailj makaya a papeqaca tjanusun, a tailj makaya a papekedri tjanusun” aya sa iperper a vaik. ljakua ti Airis inika nakiamav a ljemaluai tua siniqaqivu a kai nimadju. sepacengceng ta cemalivalivat ti Rumiyu, pai sa sepacapilj anga timadju, sa remanaranaw ti Tibalt a pasa tjaimadju tua tjalavan a punuljat, nakiqadilj sakamaya timadju tu sika inika marivuan niamadju, kinemnem timadju tua masa ti Tjuliyit, tjananguaqan nu iniangaka mapazulju a rivurivuan nua drusa cekeljan. kadjemaljun anga i caceveljan tiamadju a madrusa, kiqilja tiamadju itjaiteku tua kasiw idudut tua caceveljan, sakaljavaljva tu madjalju a pacugan. pacalivalivat tua zikang tazikang anga, matu lemangdangeda tuizuanema a ljingaw, manu mangetjez anga paqulid a galalj? aya tiamadju, sapaqaqevet a inika temuru angata a patjekai. tuazua cempis ti Airis a kemasi pasarivi, a kemasi pasanavalj tua ngilngil tu tjaraita, sa kitengici a kintalj azua i tjaikaviri a ngilngil, manu meqaca uta a kinacavacavan tu pinasanpidaljan, sa patje kalevelevan isauniuni a kinaqaca nimadju, sa pasasamalji anga sakamaya timadju, pai tengican uta kirimu nimadju azua itanga a i tjaikaviri, manu mekedri timadju isauniuni a cemikel a mere qaumadas, sa secikel a sema kadjunangan. katjaljiyadudu anga azua ljingaw, pacucu tiamadju a kemasicadja tua matjelu a caucau… nadjemadjas a pilima tua ljauljaw a pucemel ati Rubinsun, ti idianTjuy kata macidilj a napilima tua inpi a caucau, “nu ku djilaqan a pagalju azua itua ku lima i itjaikaravi a ngilengil, ki makaya a cemikel a ku kinakemudamudan angata” aya ti Airis kinemenem. ka kinemnemnem anan tiamadju turi kemuda azua matjelu a caucau, manu pacun tiamadju tuazua madrusa a nadjemadjes tua inpi sa patagitagiljanga a kemali tua caceveljan. manu paqulid tu cemikel a kinakemudamudan angata nimadju. “au au au! cemakacakaw tuai caceveljan tiamadju.” aya napasasamalji a pasikedrikedri a qivu ti Tam kati Hak. uri vaivaik isauniuni tiamadju a ljelauz a semaqinaljan a pasemalaw tua ramaljemaljeng tua pinacunan niamdju, ljakua marekutj tu keljangen tiamadju, sapapacai, pai satjaljuzuanga tiamadju a nadremukung itakinaizuanan, inika temuru a midradrua inika temuru uta a patjekai, sapacucun tu kemuda saka maqati a mavilad tiamadju. patagilj ta zinaqaw a sisikudakudan. inianacuai, tuki kemuda malangdangeda a marivurivuanga tiamadju a matjelu, sapacun tu namalap tua tjakit ti idianTjuy sa vukvukan a pasa tua vangvang nua pucemel ati Rubinsun. “ka qemacuvung anga malang tua kasiw a uma, qau pasusu tiamadju tua sinipenetj a tjaisangas a sengesengan sa masengeseng, izua za na ljetjaladj tua tjialj nua kasiw a uma, izua mapida makasudang cemikel a sema tenidu a qinaljan, kapacun taicu ti Tam kati Hak, mintjus sa vaik a mavilad a pasa lauz ta gadu, inianga kanakinemnem nukeljang tiamadju turi kemudanga. pai palamu, sadjaljun tiamadju a madrusa itua umaq nia Biki… “makuda mun a madrusa a nazalangzang, a langasengasengas?” aya ti Biki. “uri kemim aken tua su kama, uri pasemalaw aken tjai Caciar a rupapenepenetj tua nareminkutj aravac a pacugan…” langasngasngas anan sa qivuivu ti Tam. qau ulja izua macidilj maqati a masan venca a namavilavilad a caucau. Pai, tima azua a na pukaui, saqayavu!” aya ti autesius. kavililjanga, djumaken anga ti idianTjuy anakiqilja i tua pulalan i gadu, saqaluqalui a remakac nua tjaruvu a caucau, sadjameqi a remusung timadju. ka saljevaravaraw a mareka sivitai tuazua, izua za pinaka ti sinun a sivitai, sema i taiqayaw sa qivu: “tu sika paqulipen ta i delui nuaya, kumalji tu san neka ta ku nasi, inika ken a marekutj. tiaken a vaik.” Aya ti sinun. maka qivi. qarauqaw a mareka sivitai tua kinarakacan nimadju. papuzangal anga tua varung nua marecidiljan. kamaljiya anga djemaulj a i huing, sadjaulji a napacun tusapacugan a ti Tam napucemel ati Rubinsun, sapasemalaw anga paljaluai ti Tam tu kinuda a qemci tazua vengin, a pakeljang tu ti idianTjuy anasemalima a qemci. qau maka mirava anga a mareka sivitai, matjatjaivilivililj anga a ljetjaladj tua tjialj nua kasiw a uma, vilivililjan anga a malailaing ti autesius. sa lakacen a taday a paljetjaladj tua tjialj na kasiw a uma. kamakaqaqivu, pasasamalji tua puturuan kata nanguaqan ni Tam a timaimangan. qau tucu kana uri na miculeq sa kemaljava tiamadju i tua na mapeljuq a sivitai ta tjialj na kasiw a uma. mavarung tua inika maqati mapacun a i sasaw. kemasitazua qadaw a pitjaivililj, masan tjaucikel a kinudan nimadju, sakeljangi sapaqaljai anga nua timaimanga ni Tam. pai a kina nimadju tjakisanzua anga a masa timadju. qau izua a zua, patagilj ljemama tua mareka umaq, nemanemanga katua tapas, sa lmevavaw tua sudan a uri cemikel a sema tenting, sa kemaljava tua uri sipakeljan ta sikiqecian. saqetju a varung ni Tjuliyit sa qauqaung a vaik a kemim tua seng-hu sa qivu: “seng-hu, inika ken a maqati a pucekelj tjaimadju, ulja ken a su pusaladjan!” tjadjaljaw sakamaya a seljayar a nakuyakuya kai tua nanguanguaq a kai, inianan ka djemaljun a sinkauljan nua seng-hu a caucau, naselangda anga ti Rumiyu tu macai anga ti Tjuliyit, pai sa padjulu isauniuni tua rigi savaik a kipacikel a sema qinaljan i Viruna. ka inianan kamasusamaljian a seng-hu, sepapaulingaw ti Tjuliyit a kemasi tua kinataqedan, ka pacu timadju tua seng-hu sa inika namapacun ti Rumiyu, “a inu ti Rumiyu?...” aya qivu timadju. ka pacalivat anga a pitjaivililj taicu a nareminkutj aravac a marepucimed, pai aicu a drusa cekeljan tjemaulanga tua pinasasevalivalitan a parpucemed, sapaljaljenguanguaq anga.

a pitjaisangas tua unem a cavilj, ka izua ken i tavudavudasan a kadjunangan i Sahala sepakakuda a hikuki saka kapalak, amin anga a ku kisumadjuin a ljemenguaq. nataqed aken i vudavudasan ka qezemzemetj, inika namakinemnem, ka maljia ta sika drusa qadaw, manu izua caucau a temga tjanuaken. izua macidilj a kakedriyan a qivu tjanuaken: “zugan aken tu ita sizi,”aya. inika nakisasusu tu mare vutu a kinacemkeljan niamadju, pai sa parekatjengelai tiyamadju a mamaw... “sa qumaqanu anga lja!” ayain a djemaulj ti Tjuliyit nua kina sa vaik anga. “ti Rumiyu aken, tjara paqenetju aku ngadan.” aya ti Rumiyu a pakitjavililj tua vililjan a kai. kangidangida a adavavan, makaya ma’uleng sa kadjunangan tua ku sikata’aljan, namaya ta nu venali sa vini’avi’ a vaung ma’uleng a mareka kaljipa i vudavudas. pai sa qacuvungi anga a papucekelj niamadju a madrusa nua seng-hu. ljakua secalivatanga a kinakumudan katazua, tucu nekanga saka malimanga ta kinanguwa’ nua nia’inaljan. pay tucu,iniyaken a uri ’emaung a sarekuya,ayatu tjavenala a su cemas asu cawcau nu ta’adav tjapupicul, inikaucuay ki sepelju’anga i kadjunangan, aku sikata’aljan aku aljak na seljavak a ki’eciyan inika venala a ki’ecev tjanum, neka nu pazekatjan sa ma’a’eci,urinia sika makunau,nekangata nu kamanguwa’. nu palain amem tasu varung,kisu sipaljakev amem. ljakua a kiqadilj tu inika patevela ni Rumiyu, nu pacun a marka qali pinaka naparut timadju. sekaulaw tua djalan i cemecemel pai patagilj timadju a pivaivaik a djaravaravac… saka masanlialiav aravac azua marka vecik a sinipakelai tua kasiv a pukeljang tu sisainuinu a djalan, pai patjamalingac anga azua maulaulav tua djalan a ti Airis, sa ini anga ka pucug tuki kemuda a nanguaq. manu pacun tu izua za kudrakudral a ngiav i tjaiqayav, pai nanguaq a makainu ken tua djalan a vaik ayain a kivadaq ni Airis? manu situlek timadju nazau kudrakudral a ngiav tazua djalan a sisatua pumasingkingkian a qinaljan, sa ini anga ka mapacun azua ngiav isauniuni. qau semataladj a paqulid ti Airis tazua qinaljan a kinaizuanan nua masingkingki a caucau, manu a siqaqivuan, a sikudan anga nua marka caucau, namaqaquljiquljis a penuljat, saka inika makaya ti Airis a ljemenguaq a kiqaqivuan tjaiyamadju. pai tuazua, icengceng tu cemalivalivat a makazua azua lutjuk, qau pacunan ni Airis, pai vaiken a lemaing uta, ljakua namaya uta a inika makavuta. ka vaivaik, manu italadj anga timadju tua kasikasiv a cemecemel, pai a qemuzimuzip izua mamaljialjianan a kinakemudamudan, a angalj nua bibi namaya ta ladruadruq a lappa, izua uta a marka cuqer a nakiparu kedrikedri a patjungtjung a kinakemudamudan. ljakua pacun timadju tua matjaita a kuljakuljai a djalan, aicu a djalan tjara makaya a ku pakazuanan a kicepeliv a sematjumaq ka ayaya timadju a kinemenem, manu pacun tu izua za ita vatu a namaya tua ladruadruq a suapan a angalj, a mangtjengtjez a gemalju, sa suasuapi a papeneka azua djalan. pai ini anga ka pucug ti Airis tuki nanguaq a kemuda, tjara ken a imazamazanga a palalaut a namaqeceng taicu a kasikasiv sa ayaya a kinemenem, pai sa paraqiladj i kadjunangan a qemaung tua sadjelungan nua vinarungan. nagemagalj saka napuqadaw a pinaseljavakan masuqulj a varung nua se delui katua kinasan gikian ni sinun. “ari vaiki a semazua itua kiniqiljan ni idianTjuy a lala a pacun, palemek tuizua inika kinljan nuazuma a sauzaiyan.” aya meseljan a qivu tiamadju a madrusa. kavililj anga malap a seng-hu tu tjanuita i kana a cemel, saqaqivui timadju a: “nu vaik anga sun a tjumaq kipalaingi anga pinntjan ni tjama, ljakua nuri papucekelj anga sun a pitjaisangas tazua vengin tekelu anga aicu a i kana a cemel. aicu a cemel uri pakataqed tjanusun a palamu, nu cemalivat anga a 42 tukian uri sepapaulingaw anga sun. a pitjaisangas tua sepapaulingaw sun uri qeljingen sun ni Rumiyu, kimun a maqati anga a mavilad a kemasi qinaljan i Viruna.” manu pacun anga a se telui a caucau tua sapui katua ljevavaw a cevui, sa kiqenetj a ljesasaw, pacun uta tua sivitai nua se sila, a na matjatjaivilivililj a kitjukuda i ljavek, qau tuazua, paljesasaw anga tiamadju a ljemizaw, pai, savaik tiamadju a madrusa a pasa tuazua i pulalan. tjaljikedrikedri azua lala, kimapapamaw a caucau tua pasavavaw, pai kipagaljugalju a kiparumavavui a ljetaladj tiamadju, nutjaljiataladj tjatjaljikedri. manu palemek, izua mapacun a temljateljar a kemasi taladj tua lala, pasatjasamalji sakavavui a tjaljiyataladj tua lala tiamadju… masurekutjan anga tiamadju a semuqeljev tua paljing nua qinaljan. ka ljesasaw tiamadju, pacun tua ita a tjaljakudravan sa kinaljevavavan a ita a nemanga i paqayaqayaw, a inalang tua kasiw a uma. ka maljavaljavar timadju tuazua, manu minqut a macidilj a kemasi tua tjialj nua kasiw a uma. pacu tiamadju tua temljateljar a lubuk, ivecekadan tua drusa a qeluz, ljiyaqayaw ti Tam sapaljavakan a lima a tailj sarakaci a paljiyacasaw azua temljateljar a lubuk, sakinemnemnem tiamadju a madrusa tutjara sauzaiyan, sasuvengvengtji azua lubuk. sa ti sinun, uri patagilj pasusu tua pinnetjan a pacugan turi sisan giki a pakeljang. manu paqulid tu izua qemiljeqiljeqilj a temeljateljar, tjezaleman a qiljeqilj itua mudingan niamadju, azua namiseleman aravac kumalji atjakeckecen atja lima inika mapacucun, mapaqulja isauniuni, inika makakinemnem tiamadju tua pinimaca a pacucunan a penuljat, “aicu a pasaliyaw nua sauzaiyan a king! kemasitucu uri masan tjaljamanguaq nucaucauan anga itjen.” aya tiamadju a paruqauqaw a mitulutuluq a malevalevan a qivuivu. azua mareka sivitai pacun tjai sinun ini a namasi turivecan ta sikiqecian, sa namasi rekutjan a qemauqaung, mitjedretjedrel, a ljeteku a kemasi ta tjialj nua kasiw a uma. kavililjanga, sepaqenetjan ti Tam tu nakiqilja ni idianTjuy imaza tusa lala, sa qivu tjai Hak, “ki inika ti idianTjuy a nakemacu tusa sauzaiyan a king a pasamaza?” saka ti Hak kamayan a malevaleva inika nasemumavan tu anemanemaya ti Tam… sa qivadaqen: “tima sun? Akumaya macidilj sun?” temevelak ti sinun: “djinadjasan aken nua se sila a sivitai, tu uri sisan papatjavangan a sipagaugaw tua cemas, sa ulja na suljivatj a nia sicikelan a sematjumaq, aya. sa sika malang taicu a kasiw a uma. “Tam, anema a su kinasaljinga numaru izua a su paisu/pakiyaw?” aya ti Hak. “uri pucekelj/puvaljaw aken kati Biki.” “kakedriyan anan su lja, matu djaljaw aravac a su sikinemneman anamatucu!” “a tisun? Hak.” “inianga ken a sakivangavangavang a makacasaw. uri ku pavalitan a kungakungai a ku kinakemudamudan, saka kisan namasukungai saka rupaqaljayan a uqaljai a kakedriyan.” nu icengceng tua suraman a caucau, madjulu a kipusengsengan tua napenateljip, paramur a saqetjuan nua varung ni Rumiyu, ka i djanan timadju navenli tua izua duku a cemel, sa kinemnemnem tu tekelen aicu a cemel i tjaiqayaw tua luvang nua sinikiljivak a cekelj nimadju, sa qereng i ljaqediqedi tjaimadju a palalaut anga. manguaq, mavilad aken sa kiqilja itua ljicaljicaq a cemecemelan, ini a djumaken aken. ka i cadja anga tiamadju, tjekacauan anga ken, sa ljetjaladj tua tjialj nua kasiw a uma. pai sa meseljang tiamadju a madrusa a qivu, “numaya tjaqiljaw anan aicu a sauzaiyan a king” aya. qivu a sivitai, uri kemuda amen a masalu tjanusun, temevelak ti sinun: “ka maqadjay aken tuazua, pacun aken tua sivitai nua se sila, namazeli anga, sa neka anga a mareka sikiqeciqeci a turivecan, neka anga a kakanen uta, ini anga maqati a kiqeci. pai kaqinilja anga niamadju azua sauzaiyan, malevaleva anga tiamadju a ljelauz i gadu. qau timun a se delui, maya anga mavarung tua nu kinarekutjan, sa nu ini a mun a masalu tjanuaken, qeciu aken namaya. “Tam, saljinga anan sun a vaik a kemim tuauri su seljavakan?” aya ti Hak a qivu “uri aravac! anemanan a tjatemalidu tua kipakim tua tjaseljavakan!” “bulai, kinemnemi tu semainu anga itjen a kipakim tua uri tjaseljavakan nutjaivililj…” a siniqivu a kai ni sinun, na mapaula a varung nua sedelui, sa mesaceqalj anga a varung niamadju, ciuren anga nua mamazangiljan a sema tua qinaljan niamadju. ljakua izua anan a saljinga tua keljangen nua mamazangiljan, mavan azua pacugan nua kasiw a uma. qau qivu a tjemaljules ti sinu: “kamavilavilad a sesila a caucau, mavan tua uri papudjuljuin ta lami katua nanemanemanga na mareka sivitai, malang tiamadju tua kasiw a uma, tu uri sipagaugaw tua vavayan a cemas ti yatinna, tua sigaugavan tua suljivatjan tjaimadju. ulja ljakeven anan tiamadju tua sicikelan a semamaza i kaqinaljanan, aya. saka nu alapen a pasa tua nu qinaljan aicu a kasiw a uma, a ljakev nua cemas ti yatinna tjara uri sema tjanumun, sa ini anga tjaumakaya a sivitai nua sila tjanumun.” tucu, izua za na patjadrusa a namatemalji a sipacunan tua sipalja tjaladjan tua a kasiw a uma sema tua qinaljan niamadju, aza namasalu tua kai ni sinun a sivitai, sika maqati a makisenay tua picul nua vavayan a cemas, napusalu tiamadju a pakirimui a pasatjaladj, aya. izua za tjuruvu uta, inia masalu tu maqati a masan siljakevan ta sedelui a papatjavangan, na magunggung aravac, aya. tjara siniveca nua qalja tjanuitjen, nanguaq tja ljamain, sa tja qeciaw ti sinun uta. ka nuri kivavadaq tua seng-hu, manu pacun timadju tua cekelj a namasunasi anga a naqemereng, saka nadjemadjas a lima tua kana a duku a cemel, kinemnem timadju inika mapasusu a kikaku, pai sa inika makakinemnem sa alap tua ceqeljap sa cekcekan a pasa tjaimadju, pai sakaipuq anga i ljaqedi tjai Rumiyu. ka maqaqivu azua ini a namasalu a caucau, manu minequt drusa a kudrakudral a qatjuvi, limikalikaw a vaik i tjamadju, pasa uri kemac a papacay ta caucau, marekutj tiamadju, sa mavilavilad, mavarung timadju tua inika kinasalu, sa sikinamalji nua vavayan a cemas ti yatinna, sa pakirimuin anga a lemakac tuazua kasiw a uma sema ta qinaljan niamadju. ka i vililj, malevaleva anga tiamadju a semenasenay, zemiazian a gemaugaw taicu a kasiw a uma. kumaljia namakuda a kinasarekuyan a djalan, macacugecugecug a a mareka takit nua sivitai i tjaladj tua tjialj nua kasiw a uma. Inika na mavarung a sedelui a caucau, kamayan anan a na temalidulidu. kumalji a izua za na kemeljang tu geminagalj, sa qemecen a paljetjaradj tua kasiw a uma, sidjeli anan nua mareka salasaladj.

ini anan aken a paqayam a zemuga tua sizi, pai ku sizuga anga uta mumalj tua sangasang a ku zuga, manu qivu timadju:“ini! ini kaken a tjenglai ta zuga a izua kudrakudral a zu i ta tjialj nua qatjuvi, tjenglai aken ta sizi,” aya. ku sinizuga anga a pupida, ljakua ini ka malaing a varung nimadju. mapurpur aken tua ku ljemenguaq tua namakapalak a hikuki, pai ku pazazugazugan a paru haku saku pavayan tjimadju, italadj a sizi saku aya-i, ini a namakinemnem manu maleva ravac timadju. ka cemikel ti Tjuliyit a sema ta qaqerengan nimadju, nakitangez tua qezung sa qivu a “tisun a nasauqaljai a ti Rumiyu! inuan anga sun? tjengelai aken aravac tjanusun.” pai tazua inika kemljakeljang timadju tu nakiqilja ti Rumiyu i tjaiteku tua qezung inianan a navaik. manasika, uri ’ivua ken tucu, azua ’avu na ci’ulalj nuania sevalitan nia vuvuanga, nia sinanparavac azua kinaizuan niamadju. inikau malim a patjemiling tua pasangua’ a kinai kacauwanan niamadju, pai sa inika nasemumavan tjai Rumiyu a marka qali, sa kidjaudjaulj anan uta a mumalj tjai Tibalt, pai ita vuruvuran niamadju, izua macidilj a qali niamadju djukulen sa papacai ni Tibalt. kamayan a tjenglayan niamadju sa liljuasan nuania kalukalus imaza, katua nia veljeluan ana madradrukudrukung, katua niagadu, niavacalj, nialjaveljavek…, rukasevaca’ tiamadju a namasilevan a kemasi ’a’aljupan a ljemizau a semasa tjanuamem. vilivililjan ka uri sipacegecegedan anga inika nacuai, manu sevacaq anan a mumalj azua kudrakudral a ngiav, sa qivu, “uri lemaing anan sun tazua lutjuk?” aya. “ini anga ka ken a uri lemaing, puri tjumaq anga ken sakamaya,” ayain a temevela ni Airis. pai pasemalavan anga ti Airis nazua kudrakudral a ngiav tua matjaita a sisatjumaq a djalan, manu azua djalan dradrukudrukungan sa mayanga kinaladruq saka kakaulavan a paqulid a sika djalan. pai secevung timadju i djalan tazua ti huanghu, manu ari malalumalji a benuru tua gulev ayain timadju nazua huanghu, qau a ti natjaparut tua pinalalumaljan uri suquluan ayain. pai ka kivangavangavang tiamadju, pasekapalapalak sakamaya ti Airis, sika sarukuya aravac a varung nazua a huanghu, sa patje pazazekatj anga tu papacai tjaimadju a ti Airis. pasamikeduc ti Airis sa suksukan a lima maljaljavak a pasataladj tua tuvung, manu madjadjas azua ceviq na ngilngil a kinan ka tjaisangas, pai pakakirimurimuin a lemimqu a paka angalj, manu meqaca isauniuni a kinacavacavan nimadju, ayatua meqaca anga timadju sika ini anga ka marekutj tua huanghu, pai sa patagilj anga a padjele tu kemuda a kiqecevan tua huanghu. inika namakinemenem, ka uri patagilj timadju a kiqecevan tua huanghu, manu mekedri timadju isauniuni, a sikamaitazua, manu pinapeseljang nimadju a lemimqu azua kinasi tjaikaviri katua itjaikanavalj ceviq a ngilngil, manasika meqaca timadju isauniuni sa mekedri uta isauniuni. tazua vengin, pasusu ti Tjuliyit tua kai nua seng-hu sa tekeli azua i kana a cemel... pai patagilj anga ti Airis a papuljat tua picul a mavilad, qau ti huanghu katua sivitai nimadju lemailaing i tjavililj. inika cuai, secevung uta ti Airis tazua sincevungan katjaisangas a macaqu a qivu a nakiparu kudrakudral a ngudjus a djadjasan nua siqeljevan, pai papicul timadju a uri semuqeljev, tua sikaviladan a kemasi zua, manu macelak a mekudral azua djadjurdjuran tua suksuk a buang sa qivu, “nasecacadja anga sun!” aya. ka pacun ti Airis a pasa tua buang, manu pacunan timadju a nasekataqed i casaw, pai pasiqca timadju a tjemautjaw tua ngadan nimadju, a uri temega a varung. manu mintjus sa paceged azua ti Airis a nasekataqed i qapulu tua kudrakudral a kasiv, sa ngaledjengedjengedj a qivu, a namaya tua misepisepi anan timadju. pai sa kemalja pacegedan anga ti Airis. ka djemaljung ti Rumiyu i caceviljan, paredjaljaw a uri semucaqev tua luvang, saljinga tu pacun tua sinikiljivak a cekelj nimadju. inianacuai, djadjasen a seng-hu nua nazemang a caucau, sa palamu sepulinglingetj anga i qinaljan aicu a pacugan... kinaselapay a kinaqaqecian i delui a patjemaqulip aicu a i delui, panaramur aravac tiamadju tua kinataliduan, neka nu papatjezuanan tua sitekelan tua vavayan, sa na mapulapulaw, ka salilim anga, semakez anga tiamadju tua kinazelian tua kinapulavan. tucu, aicu a ti sinun, kitjukuda itua kinaqepuqepuan sa semasasaw ta qinaljan, sa papudjeken a zaman ta sapui a tjemuatjuap tu sipakeljakeljan. qau azua i tjialj ta kasiw a uma a malailaing ti autesius, kemeljang anga tuazua, paljetuin anga a taday, qau azua mareka sivitai matjatjaivilivililj a ljeteku a tjekacauan. sa patagilj tiamadju a semeqas tua se delui a caucau, sa sivuljuq a sapuy a ljemama tua umaq, na remekutj aravac azua pinapapacayan. qau inika cuay, azua kemasi denitu a qinaljan djemaljudjaljung anga, ka ljeteku ta sudan, patagilj uta a qemeci. aicu a i delui a qinaljan, namadjamudjamuqan anga parupana, selapay aravac azua kinapalakan i qinaljan, ljakua aicu kinaqaqecian ini anan pasasemekez, tjelu a qadaw katua venting ljemamamama a sapuy, ini a maquvuquvutj, sa na meqemevuljan a kalevelevan tua cevulj, ini a pacun ta qadaw, aicu mavan a patjumatjumalj tu maqulip anga a delui a qinaljan.

na kisumalji aravac aicu a kakedriyan, kavililj anga ku papungadanan anga timadju tu aljak na mamazangiljan. “pitjaliavu anan a qivu! Tjuliyit. ka pacun ti Rumiyu taicu iniangaka makakiqadilj tua tjalavan, sa paqaquljuc kati Tibalt, sa paselapai sa qeci anga timadju. venarung aken tua su sini’aivu, ljakua izua aku sipenetj, nakuya mun a sumukakudan tua nia sikudan a ljemizau tua caceveljan nua niasevalitan katua nia’ali. ljanu tuluin a nu aljak anu vuvu, sa kadjunangan maru tjakina tjakama, inika namacidjilj a vudilj sa kadjunangan, pay nu matucu mana kemeljang a kakedriyan a pa’aljay tua kadjunangan. aicu ania kadjunanganna a imaza niasinikiljivak nia pina’aljay ,a kemasi ljaviaving a punulingetj, i gadugadu ipukasivan ikazatjan ikalukalus,nia djinavacan ania senglitan ania ’aung tua nia’inaljan, azua nudjinakedjak a ’aciljaciljayan a ’unevunevulj matu ma’umu matu namacay, ljakua , ayatua na setaud tua ’avu’avu nua nia sevalitan,nuna hadasi amen a djemavadjavac matu izua tiavuvuan a kidjadjaladjalan,a ljemaveljav ta nasi nua niasikata’aljan. manu izua za inika kinljang a macidilj a caucua qemauqaw a kirivu a pasa tjaimadju, “maya kidjadjas! tisu a tjalja nakuyan a caucau, pinatavung anga su a masa su pasaliw, nu mangtjez su a sema qinaljan tjara sun a papacain, anema uri su kudain imaza a salilim anga?” pacengceng tu mangetjengetjez ti Baris a sema caceveljan. na pitjaivililj tua kinatjaumayan ta kiniqecian a luqem nua se sila a sivitai. azua na valjut anan, amin anga ramaljemaljeng katua namapasaqetju a caucau, na talimuzaw sa qemauqaung timadju a cevelj tua namacay a caucau, namapaula aravac. ka tjaumakaya anga a sesila a sivitai tua sedelui, ka uri cemikecikel tuazua, qaven a mareka king katua ging, sa sakucen a mareka sauzayan, qau na qemadjay anan uta tua caucau imaza. aicu a qinadjay a caucau, savid a kakedrian katua vavayavayan, azua namaqadjay a mareka vavayavayan, saqetju sa namapaula a varung sa palikulikuz a pacun tua kinapalakan tua qinaljan. izua za macidilj a vavayan, a na uri qemeceng tuazua kasiw a uma a pasa qinaljan, ini a napuluseq tua pinacunan itua maca, nasaljevaraw sakamaya a qemiladj. saka aicu a sesila, inika napenaqulid a tjaumayaka tua kinaqaqecian, itua malalang tua kasiw a uma tuazua, masa na penaqeteleng tua ngadan na vavayan a cemas ti yatinna, sika kinamalji a vavayan a cemas ti yatinna, manu paljetuin a qudjalj a paljeqaca, sa mapeljuq a zaljum itua sudang, sa lemedep anga mareka sudang niamadju. qau mincelaqcelaq a gadu, sa macunucunuq a maluquluqu a tjagulj a semaljavek, meljevavaw a ljavek, ini a maqati vaik a sudang, qau venali uta a paljeqaca, kapalaken a sudang a penuljat sa lemedep i ljavek. sika matucu, kumalji lemedep anga mareka sudang, kamayan anan a venalinali. namaqulip anga a i delui a qinaljan, aya itjen, azua na sesila a sudang namavekelj a namaqati a cemikel sema tua qinaljan niamadju.

kemljang anga ken kavililj anga, aicu a aljak na mamazangiljan kasi ta kedrikedri a vitjuqana i cadja ravac, azua vitjuqan inika tjakudral aravac tua kinacavacavan nimadju. ka mayatucu aken a pasemalaw tu tima timadju tua ramaljemaljeng, neka nu masalu tua ku kai. pai avanasika nu pasemalaw aken tua patjara timadju, aicu a aljak na mamazangiljan namangetjez a kasi tua vitjuqan a pinaka i B612 a vitjuqan, aicu a vitjuqan djinumak ka 1909 a cavilj. a marka ramaljemaljeng amin a kemasi tua sisupuan a sikeljangan tusa i kacauan. na saljinga aken uta tu lemangdan tua su tjenglayan tjanuaken.” malevaleva ti Rumiyu a kikaljava tu pitjaliaw anan timadju a qivu tua nakematjenglangelai a kai. ka pitjaivililj taicu, palamu sa sepulingelingetj anga tua i qinaljan, pai sa katevtevelj anga tjaracaucau nua drusa cekeljan, pai sa sekeljang anga a mamazangiljan saka uri kisumadju timadju a kikakeljang saka tjara patavungen. aicu a nasi a vali mavan ania sika valjualjut a ta’alj’aljan,ayatua kana minasinasi a nemanga mamamav a tin’ulj a nasi a vali,azua sacemel.kasiv.katua cawcau mamamav inika kisumalji. nuku sipaveli tjanumun sa niakadjunangan, kipa’enetju aicu a nasi a vali sini pa’uzip tua nemanga i kadjunangan, nitjen a sikavaljualjut a mapuljat, matu timun a makaya a sepavalivali tua saluman nua vuciyar. pai tazua namasudram saka namasi tjalavan ti Rumiyu sa qivu tjaimadju: “nu inika sun a kicacadja, uri namaya sun tua kaka a sikacekelj nimadju a ku papacain”, manu ti Baris papacain ni Rumiyu ka marivurivu tiamadju.

nakipapaulingaw aravac tua mareka namapakakaizuazua a sinitalem itua vitjuaq a aljak na mamazangiljan. izua ka puita, izua i tjuzuma ta vitjaqan, izua macidilj a malunai a caucau na madraudraw a parimasudj tua vad nua kasiw, pai saka naremekutj anga aravac a pitjaivililj: ka kiljaljuai anga a mamazangiljan tu namakudangata a katagi nua pacugan, pai pasemalaw anga: “ti Rumiyu tjara sauin a pasacasaw tua qinaljan i Viruna.” saljiusiusiu a inika semekesekez a zaljum i veljeluan,sumu’usavan tanuamen,tua ’aya’ayam.tua ’umuzi’uzip , azua zaljum djamu’ nuania sevalitan, gemaljugalju a pasikedrikedri a ljingav matu minilimilingan a tumulutulu ta nuamen, a pinakazuan na zaljum a kadjunangan, na mavalid a masan kasikasivan, sa namaya ta pinarekakaan katua kadjunangan. nuku sipaveli tjanumun sa niakadjunangan,ki’aung aken tjanum tjara kiljivakan sa imaz taicu a kadjunangan a mareka veljeluan,pacualu tasu kiljivak tua su vetjek. nu palain mun a pasusu tua ku sini’aivu,kiken a venarung a kinemnem tuanu sinipatjenema a kai. kavililj anga pakirarimurimuin a semutjaqev a luvang, “ sinikiljivak, kamayan a kinabulai a su kinakemudamudan, inika sun a namapavalit. tima nakinemnem turi maza ken a pacun tjanusun, kemljang sun tu namakudan a saqetjuan nua ku varung!” aya ti Rumiyu a paljeqauqaung a qivuivu tua cekelj nimadju.

ka ku sinizuga tjimadju a sizi, maqati a keman tua vad nua kudrakudral a kasiw, pai maleva ravac taicu timadju. ljakua mavarung uta timadju, tuki inika uri kanen nua sizi a limusulj a hana . kivadaq timadju tjanuaken, a djui nua limusulj a hana aki maqati a paljakev tu inika sikanan na sizi tjaimadju. mapurpurpur aken a ljemenguaq tua hikuki, sa ku qaqivu-i timadju: “ neka angata nu susu tua djui na limusulj a hana, izua a ku kapurpurpuren a sengsengan, maya ken a semupil tusa inika namasan pazangal a sengsengan.” napalamu sa selangda anga ti Tjuliyit, kipaula a qemaung sa qivu timadju: “uri masan pinacayan anga ken nua cekelj a vavayan!” aya. nuku sipaveli tjanumun sa niakadjunangan, saimaza a mareka’umuzi’muzip, uljanu sipaljakev a parunu salasaladjin san’alin, kana neka nu umuzi’muzip ana kitevelj tua cawcau kinamaya tua namasuvavak a kinacavacavan, kinasapulju sakapacay. kana amin nuta sikavaljut katua tasauraman sata kapadrangin a ’emeci a mareka ’umuzi’uzip,nu matazua anemanga a susu nua cawcau? pay nu macay sa ’umuzi’uzip palamu kisevalit a sematjanuitjen a cawcau,ayatu sa nemanga i kadjunangan na matjatjuketjukez a na mapaparangerangez. ka makaqaqivu timadju sangutjen anga kipusau ti Tjuliyit, sa alapi a vinli a pitjaisangas a cemel sa kani, sa qereng a kitjuljivar tua cekelj nimadju.

na saljivalaw timadju sa qivu: “ nu izua caucau i taladj ta kaliavan a vitjuqan, sa katjenglai tua kaitaitan a limusulj a hana, kumalji a pacun sakamaya tuazua marka vetjuqan, kinamaleva anga ravac timadju. ljakua nu sazuain nua sizi sa kani anga azua hana, nu kinemnem timadju, uri namaya ta masevus a teljar nua vitjuqan a penuljat isauniuni, sa ini kana masan pazangal aicu sasu ayaya!!” saqetju aku varung sa ku tapulju-i a aljak na mamazangiljan a semasa, sa ku zugan a sizi nimadju ta suqem na angalj. ka lemangda tua patavung ti Rumiyu kipaula aravac timadju sa qivu ta seng-hu: “nu macai ti Tjuliyit, ini aken a saljinga tua valjut!” nutjezuanga sa aminanga a vilivililjan a nia sikata’aljan, samacay imaza tua niakadjunangan, a niagadu a niaveljeluan ki tinavang a niakinacavacavan,a ’aya’ayam a ’umuzi`uzip kemeljan a semasa a ’emeljing tua niavavak, ayatu na sinikiljivak aravac a niakadjunangan,katua kananemanga i kadjunanga na ma’a’elji’eljin amen . nuku sipaveli tjanumun sa niakadjunangan, uljamun a namaya tjanuamen a napa’aljay sa kilalaing sa imaza taicu a kadjunangan a pukasivan a veljeluan a mareka ’aciljay katua mareka ’aya’ayam a ’umuzi’muzip, sanu tuluin anu kakedriyan,lja na kiljivak a patjemilin sa su pinacun i maza a kinakemudan na kadjunangan.

a kinaizuanan a vitjuqan na aljak na mamazangiljan, izua ita a limusulj a hana. ljemita ta qadaw pusalasaladj timadju a semuap i tua vitjuqan, venljuc tua vangalj nu kasiw, parimasudj tua cemvucevud a sapui a gadu. kedrikedri a cemvucevud a sapui a gadu nimadju, maqati a sicala tua qecilu. nu masulum anga caqevan anga nimadju a limusulj a hana ta galasu a paljakev. “inika sun a uri papacain nua mamazangiljan, sinau sun i qinaljan sakamayan, namasan saleljeselj angaravac. sau vaiku a kirimu a kipusau tjai Tjuliyit! ku sikinemneman anga tua sikanangua a pasemalaw ta timaimanga, sa ku kiqangu tua sipazekalj sun nua mamazangiljan.” aya a seng-hu a qivu.

ka uri vaik anga timadju izua i tavitjuqan, djiqesen anan a limusulj a hana, caqevan ta galasu a caqev, sa “kana suljivatju anga”aya a kipusaw. qivu a hana tjaimadju: “ kana suljivatju anga. tjaula-i a pizua a caqev, ini anga ken a tjenglai a semljudj tazua. nuri kisedjaluan aken tua kamadrimadri, kiken a kiqadilj a djavacen nua qatjuvitjuvi. inika ken a marekutj uta tua qemuzimuzip, ayatua izua uta a ku gumac. sau-in nimadju a pakirimu a aljak na mamazangiljan, masa rekutjan nimadju tu pacunan a peluseluseq timadju. pai kipalaing anga ti Rumiyu tua kai nua seng-hu, sa pasusu tua kai nua seng-hu a kipusengsengan.

masalu aken tu nacasaw a aljak na mamazangiljan ka sivaivaikan a sekaumalj na marka qaqayam. nacemalivat timadju tua liyaw a kakedrikedriyan a vitjuqan, sa secevung tua martimaljimalji a natemalidu a caucau.

a sangasan a vitjuqan izua a mamazangiljan a macidilj izua. ka djemaljun anga izua a aljak na mamazangiljan, qaqivuin timadju a kaimazamaza-i anga imaza ita vitjuqan ayain. ljaukua inika sinumavan timadju nua aljak na mamazangiljan, ka uri vaik anga izua, pai sau-in anga timadju nua mamazangiljan.

a sipasan musalj a vitjuqan izua za macidilj a rutjenglayan tua manguaqan kata mudingan a caucau. tjapisu ta su lima tjaikaviri a su lima i tjai kanavalj ayain a aljak na mamazangiljan nimadju. ka pasusu a aljak na mamazangiljan a maya tazua, pai qivu timadju a: “ masalu tua su pacabecab, paqulid anga tu napaqaljai sun tjanuaken” aya.

a sipasang tjelulj a vitjuqan izua za macidilj a rukapulaw a caucau, mapulapulaw a patje masulem a ljemita tu qadaw. kipulaw timadju tu masa uri dremaudraw. sa dremudraw timadju tua siyaqan, ayatua masiyaq timadju tua sika pulapulavan a patje masulem a ljemita taqadaw.

a sipasan simatjelj a vitjuqan izua za macidilj a siubai a caucau. ljemita taqadaw semupusupu sa kisakisang timadju. inika semekesekez a semupu tua vitjuqan i kalevelevan, sa qivu timadju a niaken azua vitjuqan a penuljat aya.

a sikamasan limalj a vitjuqan izua za rupadingkingki a caucau. ljemita vengin padjekecan nimadju a tingki i djalan, sa qevutji anga nu maljiya. ayata kedrikedri aravac azua vitjuqan, djaljaw aravac a mavalidi, mavan a sika a itaqadaw izua matu zipungkan a zikan a pasadrikitj. azua rupatingkingki a caucau mazeli timadju a patingkingki sa qevuqevutji a tingki.

a sikamasan enem a vitjuqan izua za macidilj a rukicapicapilj tua patjara kadjunangan a caucau. liaw aravac a sinivecik a ngadan nua kadjunangan ita sapitj nimadju, pakiayan tua ngadan nua gadu kata veleljuan. qivu timadju: " a rukicapicapilj tua kadjunangan inika vencik ta palamulamu a mapacun a nemanema, amin a inika mavalivalit a gadu kata ljavek a sivecik." ka lemangeda ta kai nimadju a aljak na mamazangiljan, mavarung aravac timadju, ayatua palamulamu a mapacun a hana.

a djinaljun a sika pitjulj a vitjuqan na aljak na mamazangiljan avan a kinaizuanan nua caucau. kudrakudral aravac azua vitjuqan, izua 111 a marka mamazangiljan izua i tavitjuqan, 7000 a rukicapicapilj tua kadjunangan a caucau, 90 a kudraw a rusiubaubai a caucau, 700 a kudraw a caucau a rukapulapulaw, 3 a uku a rutjenglayan tua manguaqan kata mudingan a caucau, izua ki 20 a uku a pasa liaw a ramaljemaljeng a caucau izua. a pitjaisangas ta pakaizua tua dingki a caucau i kacauan, i takinaizuanan nua caucau a vitjuqan nu izua malje 46 a kudraw a rupadingkingki a caucau avan a maqati a pateljar tua kina itan na vengin.

ka tjau sazua ita vitjuqan a kina izuanan nua caucau a aljak na mamazangiljan, secevung tua ita quljizaljiazar a qatjuvi ita vudavudasan a kadjunanngan. qivu azua qatjuvi tjaimadju: “ nu izua tu ita qadaw sa singelit sun aravac tua vitjuqan a kinaizuanan nua caucau, maqati aken a pusaladj tjanusun.”

na cemalivat anga timadju tua vudavudasan a kadjunangan a pulinglingetj, pai tjaudjaljun timadju tua tjinaljuzuanga nua caucau a kadjunangan. pacung a aljak na mamazangiljan tua ita a puhanan, mintjus timadju sa ini anga ka kemljang turi anemaya a qivu. manu izua 5000 a limusulj a hana izua, saka mamamaw a penuljat a kinakemudamudan nua hana. kinemnem a aljak na mamazangiljan: “ ku pika kaminan a pakisumalji nua limusulj a hana, iniana makinemnem tu pumayamaya timadju, napakaizua anga ken tazua hana kata tjelu a sapusapuyan a gadu, ljakua aicu a penuljat inianan a maqati a van anga uri ku sika masan paravac a mamazangiljan.” kinemnemnem timadju, kembung i tua cemcemel sa qaung anga timadju.

pai tazua kipapacun a karang. qivu a aljak na mamazangiljan: “ idu kivangavangi, saqetju aravac a ku varung tucu.” qivu a karang: “ inika ken a maqati a puselatj tjanusun a kivangavang, inianan ka ken a makundring. nu pi tjanuaken a pacun, nekanan nu sun kinljang a kakedriyan a paqulid, nu pi tjanusun a pacun, tiyaken namaya tua pumayamaya a karang uta. nu sun kundringen aken, maqati anga itjen a marepusaladj. pi tjanuaken, uri masan neka nu namaya tjanusun, pi tjanusun, uri namaya ken uta a neka nuri namaya.

qivu a aljak na mamazangiljan: “ inika liaw aku zikang, saljinga ken tu tjatjuruvu a ku kinljang a marka ku qali.” qivu a karang: “ tucu anga a caucau neka nu zikang a vaik a kiljalua-i tua pacugan. tjaliaw nu vaik a sema siubai tiamadju a veneli tua nanemanemanga. ljakua a i kacauan neka nu paveliveli tua qali, pai sa neka anga nu san qalin nua caucau.” a aljak na mamazangiljan ljemita qadaw napenenetj ta zikang a sivaikan a pacun ta karang, pai matazua, na makundringen anga a karang tjaimadju.

ka madjaljun anga a sivaikan izua, kiqaung a karang tjaimadju tu vaik anan a pacung tua limusulj a hana . azua aljak na mamazangiljan ka pacun a mumalj tua limusulj a hana, maljiyan anga a sipacunan na varung nimadju. qivu timadju tjayamadju: “ timun inika mun a namaya tua ku limusulj a hana, neka nu na kundring tjanumun, neka nu caucau ana kilalaing tjanumun. aku hana a limusulj, ui tu tahana sakamaya, tjaparavac anan tjanumun a mapuljat. ku rinukuz a pazaljum, ku cinaqevan tua paljakev, ku sinisu qatjuvitjuvi timadju, sa ku kilangedangeda tua kai nimadju, timadju avan aku hana a limusulj.”

mare pusa-u a aljak na mamazangiljan kata karang, qivu a karang tjaimadju: “ sa-u dri, a kaqulidan a namasan pazangal anemanema, inika tja samacain a pacun, amin a tja sinavarungan a uri mapacun. ayatua su sinipapuljat a su zikang a pitua su hana a limusulj, avan a sika namasan pazangal timadju.

ka makalangda anga ken tusa pinacalivat i djalan a milimilinga nua aljak na mamazangiljan, sika alu anga qadaw nua ku sinesepakakudan a qadaw, pai tazua makatekel anga ken uta tua vilivililjan anga aku zaljum. maciuciur amen a vaik i vudavudasan kata aljak na mamazangiljan, kemikim amen tua tjatjan. vaivaik vaivaik amen, pitja miselemaleman anga a kalevalevan, mapacucun anga a vitjuqan.

tjemqang a pasa kalevalevan a pacun a aljak na mamazangiljan, sa qivu tjanuaken: “ bulabulai aravac a vitjuqan, ayatua izua i tjivavaw a inika tjapacucunan a hana.” dremukung uta timadju a pacun tua vudavudasan a kadjunangan a paquljaqulja na qiljas, sa qivu: “bulabulai aravac a vudavudasan a kadjunangan, ayatua izua matjaita a kadjunangan, a kasizuanan nua tjatjatjanan.” vaivaik amen a pazurung, pai ka maljialjianga djemumak anga men tua tjatjan.

tazua vengin, tacavilj anga tua djinaljunan na aljak na mamazangiljan ita vitjuqan a kinaizuanan nua caucau. padjuludjulu timadju tu vaik i maza ita napakisumalji a zikan, matu ku pacucunan timadju a masudjusudju katuzua quljizaljizar a qatjuvi. madjaljun anga masulem, kemljang aken tu vaik anga a aljak na mamazangiljan a kicevungan a casaw.

cemalivat anga a unem a cavilj, inianga ken ana pacun ta aljak na mamazangiljan. paqenetj anan aken ta vilivililjan a kai nimadju tjanuaken a mayatucu: “ nu qezemezemetj, nu pacun sun a pasa kalevalevan, ayatua izua ken itua ita a vitjuqan, ayatua djemelidjeli aken izua ita vitjuqan, pai pitjanusun matu djemlidjeli anga a vitjuqan a penuljat. a su pinakaizua a vitjuqan a penuljat, avan anga a rudjelidjeli a vitjuqan.”

nu pacun a mumalj a marka ku qali tjanuaken, maleva ravac tu valjualjut anan aken a cemikel, ljakua natalimuzaw aravac aku varung. ku sinizuga a aljak na mamazangiljan tua suqem nua sizi, ljakua na madraudraw aken a zemuga tua qadjai. kumalji a kemuda iniangata ka uri maqati timadju a pasuqem tua sizi. sepakinemnemneman aken aravac, ki inika kanen azua hana nuazua sizi ayau? izua nu kinemnem aken, ljemita ta vengin caqecaqevan a hana a paljakev na aljak na mamazangiljan, tjara kilalaingan a remukuz uta a sizi nimadju. nu maitucu aken a kinemnem, semulapeljan a kidjeliyan tjanuaken a marka vitjuqan a penuljat. izua uta nu kinemnem aken, saka nu izua tu ita qadaw nunakisuqaca timadju, saka dridraudraw a cemaqev tua galasu a paljakev, kikudai anga azua. nu maitucu aken a kinemnem, masan luseq anga a vitjuqan a penuljat i kalevalevan.

pitjanu mun a namaya a tjenglai ta aljak na mamazangiljan, izua i tua cadja aravac a vitjuqan, izua ita a inika tja kinljang a sizi, palemek tu kinan anga a hana a limusulj, palemek tu ini, a tjakina i kacauan avan anga aicu a uri sika maretimaljian. pai pacuni a mapuljat a pasa kalevalevan, satjekinemnemnem, azua sizisizi ki kinan anga azua hana, ki ini anan a kani? pai tucu ki sun a kemljang, tu mapavalit anga a penuljat.