miaa unʉmʉ cenana, ’ituumuru pacʉpʉcʉpʉnga maku poiisua rʉmʉra mataa vunai tatia. sua isi ia, iku tamna cau mamane mati-ucani niaritapasa: kari nimarisinatʉ. karu ’uma miakaka ’acangʉ (Siraa niurina ’ʉna) ’apitarʉ nipaicaa Tangmu pusu’ʉcʉpʉ ’Airisʉ ’esi na karanana ’ʉnai Siyatu ra'ni poiisua ’ʉnai tamna kari. sua isi ia Cau Vuvurung tamna ’ʉna, Iencumincu kavangvang tamna ’ʉna sua isi. esi na tʉmʉra Verona, una urucin cupuungana tatia, sua urucin cupuungana isi ia, nakai aranai miana ia, masiiraru pakacangiin nimiaranaau, noo ’apacʉ’ʉra nukai matʉnʉsʉ nguani na cacaan ia, tia ma’anungu nukai macangini nguani, ka’anʉ tavarʉ’ʉ ’apakarʉ’ʉ arakukunu, iimua, paira miakaka tʉmʉra tamna taura’ʉ mataa maucʉng. miaa miana miana miana. ’esi na ’Aicinhai ’una ucani ’ʉnai nanara. sikiningiʉn Cosʉ tamna tassa manu. siukai neneni cau paira makai ’esi pusu’ʉcʉpʉ sua ’Airisʉ. vanai tia paaruku nimatikuru rituka. matapari’i na tarako karu. kisaa uʉnming, makai sukʉma tuncu. ’esi kiracakʉcakʉ kumakʉnʉ to’unaa mita ’ʉani. sinipʉraa Rienhʉkuo. kavangvang sikai ’una uturu ’ii, upitu meetusa me’i Cau Vuvurung. kavangvang cau sikai ia, sua Cau Vuvurung ia ’una unʉmʉ paa, monoon na mapituun urucin kuka, manasʉ ’una urima meetusa karanana cuku. Tangmu: manu sarunai. cucuru navikivikivi. ’inmaamia tia arapipiningi. ka’anʉ tia mutarisinata. paira marapasu maakari cina vuravurau. tacini manu iisua, paira purangrang. ’aparanʉpʉ mataa miakaka na cau in. arakuracʉ Cosʉ, pacuʉn kee miapacai. aka cʉpʉngʉ nguain tamna kinvaia. aratʉkʉnʉ to’una in. mucanʉ na cucumeni kuka. taanparu makai tatia tangʉca siakʉrʉ si’inʉva mu’upupangʉ ka’umoo’uma mumʉkʉ. miakaka masiiraru capai ’ʉnai. tantanau ka’anʉ cu tavara’ʉn to’unaa marʉkurapʉ mataa avara'e karukarua. sua Cau Vuvurung ia maraa kacaua ’uruupaca pokariikari, paracani, tumata’isi, nukai maritapasʉ na ’anivi tumatuuturu macʉrang. marisinatʉ nipaicaa cumacʉvʉrʉ. miana ’akia sinatʉ mataa sumasʉpʉrʉ niurina. Hakʉ: tararako tikuru in. ka’anʉ purusapaaniri. paira mamumuarʉ mucacaca. kuka iisua tamna ra’ani. moovua ’inia ucani ’ʉnai. puru’ucangʉn ’inia nguain tamna manu nanakʉ. makasua cu nguain tamna manu mataarava nanamu, macuvungu sikiningi ’ʉnai iisua. sua kuka isi ia, Tʉrʉtʉ kisʉʉn. ’una ’inia tatia ’acangʉ Tʉrʉ’i kisʉʉn. matapari’i ’Airisʉ na sikara nungnung, ’una ’inia tatia tangʉca si’inʉva tamna siakʉrʉ. cumacʉ’ʉra ’una cani pania canumu, imʉʉn kee. surumu niarati’ingai tina’anʉ in. kʉmʉnʉ ’esi na satu’u pingkan, niaratatia tina’anʉ in, makai tiipari. tumatang ’Airisʉ tuiisua cakʉran nguain tamna ’ʉsʉ’ʉ. makacang mima parati’ingai canumu. timanʉʉn ’una riang putuung misee. tapaari’i na sikara pania. ariviciʉn cakʉran ma’acunu. vanai sii tia mapurai kʉci. arisuacʉn cu natia cau, marʉkurapʉ mataa karukaru tamna siacʉvʉrʉ ’ʉnai. sua Cau Vuvurung isi ia, cumacʉvʉrʉ na niaca’iva cu uruci mʉna miana, nimonoon na Mecoo taruu. cina vuravurau: mamacai Tangmu tamna cina, nguain ’apacʉvʉrʉ Tangmu mataa kanaarua in. mataarava nguain tamna namu Rauwetʉ tuiisua ra’ani. kamanʉngʉ tatia ’anivi, masii ka’anʉ cu ’apitarʉ. Cosʉ mikarʉ na ’Aporo mataa Posaitʉ tassa Tamu kakangca muranʉ Tʉrʉ’i. koo miaranau, atanʉsʉn cu kee rituka iisua. makacang ’Airisʉ aranai pania iisua arapipiningi paariku ’inia. nakai ’una cani rʉngʉtʉ muarʉ. mariapʉ ’inia tia ’apacʉ’ʉra ’utori. miaa ’esi ’utori nguani, manguru cu ’Airisʉ. tanasʉn tamna capai. makai ’imaamia cu na sipai’e’i. niara’akia cu maningcau capai cimʉrʉ. tia kita makananu ’utumʉkʉnʉ mataa ’ʉnai mamane isi? ’uruupaca nguain takacicini tamna ’iintasʉ, mati’ʉnʉʉ’ʉna marisinatʉ risiki. puraiʉn kee sua kisaa “Iencumincu ia ’akia sinatʉ, ka’anʉ tavara’ʉ sumasʉpʉrʉ” kari isi. katʉʉtʉa cu mataa cau cucumeni. Peci: nanakʉ, Tangmu tamna kʉkʉnang marisinatʉ. matirupangʉ cu. nakai koo moovua ra’ani natia vua ’inia nupasʉ, mataa ’apucanʉ pa nguani. arakuracʉ tassa Tamu kakangca, makasi tia kani pui’i miakaka ’acangʉ Tʉrʉ’i. masini, na ’Amirika mastaan marʉngʉcai karu, mataa miaa 1890 cenana nipapuciria kuka tamna tantanau kungyen, ’uruupaca nganain matanganai. mataarava turupang cu putungariingari musutatuun, makacarapung senarisʉvʉ carapung Romi’oo, musuruusuru muukusa na Curi’ee tamna to’urua, arapipining ramucuin mataa mukʉrʉ Curi’ee tamna ramucu makasi: “pake’enaan! ’apatikiriʉn Ciupitʉʉ ramucu kita tia ’apatacuvucuvungu arakukunu, tavarʉ’ʉ kara ku maricucu ramucu musu?” Caicir tafakuan: navicu’u capai. Peci tamna cuma. ’una tacini Tamu Urisʉ. Tamu aka kisʉʉn sua nguain. ka’anʉ manmaan ’inia cucumeni Tamu. iimua tia kavanai kani parapusu. nimakaan ’esi matacuvungu. maripipiningi nguain ucani king ringko. marisinatʉ ’inia “tia vuʉn mastaan maningcau nanakʉ” misee. kuohue tamna tavʉnga sinatʉ, nipuciri pa nikamanʉnga nguain tamna mana’ʉ ’aningu capai. ’Inti’an Ciau: makai ’apununangʉ ka’icʉpʉn cau. ’una taturu Tamu nanakʉ marisuacʉ tia mara king ringko iisua. mataatʉa sua tia tapaicaa kari ia, Tʉrʉ’i tamna namu Pairisʉ. ’Amirika tamna iucʉng cungci, miaa 1980 cenana, nimaripiningi ’una nguain tamna ’aningu kippu. Roposin ’iseeng: mapuciri na tanasʉn tapasavuana. ’inmaamia nguain tacini ’iseeng ’esi ’inia. marivivini sua nivua kee ia, pakiituru tia paru’ucangʉ ’inia mastaan maningcau nanakʉ. iisua ia ’Aforoti Tamu nanakʉ. vanai isi arakuracʉ tassa Tamu nanakʉ, masi’uru tia kani sumasai na Tʉrʉ’i. ’esi na Sifee Raipiruiya Mantʉ cuku. nguani tamna siarisinatʉ, patanamʉ kavangvang ’inia. makaasua kangvang cocuain Kʉri cuku. ikarʉʉn ra’ani sua Pairisʉ. marivici cani tʉmʉka ’avangʉ muukusa cangi in Siraa Sʉpata. tia matʉnʉsʉ ra’ani Menirausʉ tamna kanaa’ua nanakʉ pui’i. neni kusai sua nguain? nakai ’akia ’inia ra’ani. sua nimatʉnʉsʉ ’inia ia Hairun. meesua nguain sua mastaan maningcau nanakʉ. 1765~1770 cenana, nikamanumanuʉn na Tennasi coo, 1790 cenana, kipapa cinain araavari na Ciucʉya coo. kiatuuturu kamanʉngʉ nonoman. 1800 cenana mamacai cinain. aranai 1809 cenana matiananai kinkiu. 1812~1814 cenana tuiisua kuapiing, matipa macangini. 1815 cenana muru’ucangʉ. 1819 cenana araavari na ’Arapama coo. 1821 cenana matirupangʉ kinkiu. 1822 cenana mavici manuin nanakʉ. muukusa ’Akʉnsʉ coo. 1824 cenana nivua sehu siuhing. 1828 cenana arasʉrʉcʉ maticani mincu tamna sinpung sinatʉ. 1829 cenana araavari na ’Aukʉrahʉma coo. 1830 cenana ’Amirika tamna Cungtung, maripipining “paraavari cau Inti’an ” tamna horecu. 1938~1839 ’ʉsʉ’ʉ cacanʉ kisʉʉn cau takacicini ’arupacangini. 1840 cenana muranʉ ’apuciri rienhʉ cʉngfu. 1842 cenana muukusa Mosikʉ tikirimi nimararuai cauin mataa niurina kari. 1843 cenana mamacai na Mosikʉ. maruun cenana miaasua. campe cumacʉ’ʉra ’inia sua Pairisʉ. arakicacʉ mastaan pa kani maningcau sua na ’Aforoti. pacʉpʉngʉ, sua nanakʉ isi ia, nguai sua tia vua ’inia. makacang roimi cu kari ra’ani. sua nguain ia Saikuya, ’Inti’an tungCiroci cuku. macuvungu kita cumacʉ’ʉra… mamumʉkʉ kangvang sua Hairun. cumacʉ’ʉra na to’urua in sarunai. niroimi cu sua nguain ia nimuru’ucangʉ cu. marivivini pakiituru sua Hairun kipapa na Pairisʉ mucanʉ. ranʉngʉ tavara’ʉ pokariikari. takutavara’ʉ ra’ani Menirausʉ nimanguru sua tassa. cucuru arakuracʉ. tuturuʉn kee kavangvang na Siraa manu in. matipaa macangini mataa Tʉrʉ’i. kacaua cuku aracʉvʉrʉ na Mecoo Taru. monoon pa Romi’oo na tisikara sua nimatʉnʉsʉ cina’iva, koo pa nguain roimi nipakaria sua ’apakarʉ’ʉ nguani, mataa ka’anʉ tavarʉ’ʉ si’icʉpʉ paraciasʉ, nakai, ’acuu tasʉ’ʉva tarisinata tikiriim Senfuu Raurʉnsʉ makasi: “Senfuu, karʉ’ʉʉn ku Curi’ee, koo pa maku roimi cina’iva sua nimatʉnʉsʉ miaasua, te pa maku muru’ucangʉ nguain, kamʉcʉ ku Senfuu tavarʉ’ʉ patanganai iikim tamna kinarʉ’ʉvʉ nganai, mataa muranʉ kaisisi muru’ucangʉ kimia. ”nimoariivatʉ, ’aparakicacʉʉn Senfuu sua nipotucucuru Romi’oo tamna kari, mataa ’aparapusu nguain tamna cʉpʉngʉ. aranai meesua. pananai cu macangini Tʉrʉ’i mataa Siraa. ’Amirika siasʉpʉrʉ 1770 cenana. ’esi na masini ’Amirika tung’an ’Inti’an cuku ia, misiiraru tarakanangʉ cu miaa niaca’iva cu ucani mʉna miana, niaranai ’Ocoo tinu’avangʉ iaavatu na Mecoo cau tapuunia. mastaan sua monoon na tungnanpu urima tatia cuku—Cikʉso, Ciroci, Kʉrikʉ mataa Saiminuru. nguani noo cumacʉ’ʉriin na niaravari ’cau tapuunia iisua ia, makai ’esi rovʉvʉ na tanasain. sua ’Inti’an cuku ia, ’una nguani putucau coocua niurina. avara’e karanana cuku, nukai cau ’Ingkuo, cau Fakuo, cau Sipanya, katʉtʉanʉn kavangvang arakukunu ’arupasovungu. sua ’ʉnai ia nivua Kamisama, sua cau ia ’esi maamia ’uruupaca ’inia. una ucani taniara, Romi’oo tamna tassa kʉkʉnang tangria, esi na cacanʉ tʉmʉra mamumuarʉ mucaca, nimusutʉa matʉnʉsʉ cangini cau-Tipotee, iisua ia Curi’ee tamna kinturanga kanaa’ua, ka’anʉ taura’ʉ sua cʉpʉngin, makai cau aka. vanai tia ’arupamanʉngʉ karanana cuku, ’apaco’e rangrang, sua ’ʉnai ia, maatʉa tia ’arupasovungu. iimua, urima tatia cuku mataa niaranai ’Ocoo iaavatu, arakukunu cumacʉvʉrʉ na Mecoo. araavari nguani moon na ’ʉnai ’Inti’an. tarasakauʉn iisua niaranai ’Ocoo tamna tatanasʉn, kakanupasʉ, cʉngcʉ, pusu’ʉva, matipa kiukai tamna tarisinata. ’uruupaca nguani takacicini tamna kari, ’apaica niurina aracakanʉ, parivutuukuru cumacʉvʉrʉ. makaasua pa kiatuuturu kari ’Amirika. ’arupapu’a, muru’ucangʉ mataa cau tapuunia. mamanʉngiin ia moonangʉ, akain ia ’arupacangini. makaasua ’apaica niatʉnʉtʉnʉsa, karanana cu ’arupacʉ’ʉra. makaasua cenana miaa nikamanumanuʉn Saikuya. nguain tamna cuku Ciroci ia, ’esi na cakʉran Misisipi, mana’ʉ tuiisua tungCiroci mataa siiCiroci. vanai sii miaranau cu aratʉkʉnʉ, ’apaco’e maatʉa kari, nakai karanana cu Ra’ani mataa siacʉvʉrʉ. sinipʉraa cau ’Ingkuo, sua cau tungCieruoci ia, manasʉ ’una cani me’i nʉmʉ meetusa cau. cinivʉrain mataa cʉpʉngin. kamanumanuʉn Saikuya na tanasʉn tungCieruoci, to’unain ia, ’esi masini ’Amirika Tennasi coo. masi’Amirika nguain tamna nganai ia, Ciaucʉ • Kaisʉ, ’apaica nguain tamna cuku, sua nganain ia Saikuya. comin ia, Ciroci cuku mataa cau tapuunia tamna manu. Tannirʉ • Kaisʉ nganain. sua cinain ia cau Ciroci cucuru. ’Utʉhʉ nganain. miaranau cu cuma Saikuya aratʉkʉnʉ tanasa, cinain cu ’apacʉvʉrʉ mamanu. ka’anʉ miaranau, miaa canpe Romi’oo mararuai tʉmʉra Verona ia, muranʉ Curi’ee comin maramʉ tia ’arupara nguain cau,nimarumanʉng cau iisua-Vasʉ Parisʉ nganaiin. ’uruupaca cinain nonoman mataa numanʉ, nantu, ’apapuiri mataa cau kava marʉkurapʉ. piratunuʉn cu kee pu’aʉn na cau tapuunia. vanai sii kasakʉnʉʉn nonomaniin, kacaua pupu’a. miaa tati’ingi pa Saikuya, karananana nguain tamna sipungariingari. paira ’una karanana pacʉpʉnga. nimakaan musutupuku miaa aracakanʉ. musuvakʉrʉ kʉkʉin, miaranau muruvakʉ koo aramamanʉng. makaasua cu musupupuarʉ, ka’anʉ cu tavara’ʉ sumasima’ʉ mataa manu cucumeni. iimua, ’esiin tanasa cinain ia, muranʉ nguain mapupu’a. arapipining cinain, nguain miaacara tanasa. maraa maraini nguain na cau cucumeni, ka’anʉ ’ituumuru kari. nakai ’una cʉpʉngʉ tia kiatuuturu mataa ’una cʉpʉngʉ ka’anʉ ma’icʉpʉ ’apitarʉ. makaa’ʉna totasiarʉ, arakicacʉn niaraka cu tʉricang tina’an sua kavangvang ucani cupuungana cau, tarakanangʉn kavangvang cau sua Curi’ee ia niaraka curu. makaasua cu, muvʉngʉ kee na ucani cupuungana tamna niaraka tavʉnga. miaa mapusan cenana sua Saikuya, niarivici cinain araavari na Ciaucʉya coo. nimoon ’inia pananai kiatuuturu kamanʉngʉ ’incii. koo miaranau, mamacai cinain. ’apaica nguain tamna tamu’iarʉ, sua nikamanʉngain tacamara, sasanang mataa pania tasʉ’a vungavung, ka’anmanʉn nirovʉvʉ cau tapuunia. pasiin nirovʉvʉ cau sua Saikuya, makaia cucumeni katatapasʉ cau, arisinatoo nganai na nakamanʉnga ’incii. pacʉpʉngʉ Saikuya, nakai ka’anʉ tavara’ʉ tia makananu arisinatʉn? aranai tati’ingi pa, ’uruupaca kari Ciroci maakari mataa cinain. koo nimuukusa tarisinata, ’akia cau tumatuuturu ’inia, tia makananu marisinatʉ kari Ciroci. sua nimuru’uin ia, sʉʉpatʉ sikarain ’una cani, niaranai cau ’Ocoo. takutavara’ʉ nguain ’uruupaca sinatʉ ’Amirika, marisinatʉ nganin na ’incii. nakai pacʉpʉngʉ nguain, noo ’unain ucani taniara, Saikuya niarisinata nganain, cucuruana tia mamanʉng. macangcangarʉ nguain tumatuuturu na tangria cʉpʉngin. makai nipucanumu matatʉricang canumu, makasi ’inia, ’akuni mamʉmʉkʉ pacʉpʉngʉ, a’ʉpoo iisua. ’akia vʉrain iisua. ka’anʉ tia takutavara’ʉ marisinatʉ sua cau ’Inti’an! nakai, ka’anʉ roimi cʉpʉngʉ iisua sua Saikuya. aranai miaa tati’ingi pa, cʉ’ʉrʉʉn kee cinain ’arupapu’a mataa cau tapuunia. cʉ’ʉrʉʉn kee kavangvang ’ʉnai arasiacʉn cau tapuunia. miana cucuru mintasʉ cauin macangini, nakai masini, ka’anʉ cu savai cau tapuunia tamna nantu, ’avu ’apuru. tinimana Senfuu sua sumacʉkʉna kari cau ia, ka’anʉ nguain ’apaica masiiraru takananga tia kisapatʉ sumacʉkʉna Romi’oo sua tingami isi, mataa musuutʉa Curi’ee tia aramia’ʉ tamna takananga ia, mara’an musucʉkʉna, ka’anʉ mamanʉng pacʉpʉcʉpʉngin kee, iimua, takacicin nguain muukusa tavʉnga, tia muranʉ kee manguru mararuai ’inia. pacʉpʉngʉ Saikuya, ’una cau tapuunia tamna ka’intasaa. mastaan sua ’arupaakari na “ranʉngʉ karu”. iisua ucani maa tanavikarʉ cu sinatʉ, tavara’ʉ moon ’inia ’apacuvungu karia nukai macʉrang. pacʉpʉngʉ tia kiatuturuʉn iisua, tia tuturuʉn kavangvang cauin. pacʉpʉngʉ nguain, “makasuin ia, te cu katʉʉtʉa mataa cau tapuunia”. koo pa pacʉkʉna kinkiu sua Saikuya, macangini cu pefang. vanai ’ʉnai, arakukunu Kʉri cuku mataa ’Ingkuo, sua Ciroci cuku ia arakukunu mataa ’Amirika. pakacangini urucin tʉmʉkʉ. ikarʉn hetai sua Saikuya tuiisua sumasʉrʉsʉrʉcʉ kuapiing. taniara meesua, paira nguain cumacʉ’ʉra kapʉtanʉ, ’uruupaca “cancani ranʉngʉ karu” tumatacucu karia. cʉ’ʉrʉʉn kee kavangvang kʉkʉnangiin ’uruupaca “cancani ranʉngʉ karu” sumasʉpʉrʉ. makai ’esi maakari ’inia. mastaan cu potucucuru na tisikara cʉpʉngin. tumatuuturu Senfuu, Romi’oo mataa Curi’ee sua ’apatarakanaang tamna cina’iva, mataa ’arupara cu nguani toiisua kinarʉ’ʉvʉ, kavangvang nimoraan nguani mati’arangʉ sua kamʉcʉ tia kamanʉnga putukikio ia, esi na to’urua sua urucin cupuungana isi potucucuru nguain kavangvang. pacʉpʉngʉ nguain kamʉcʉ makacang tarasangai macangini, tia mutanasa pacuvungu kinkiu. makaavura, maca’ivi ucani cenana, savaiʉn nguani sua hetai ’Ingkuo, tarasangai cu macangini iisua. pamʉmʉkʉ kapinipiniʉn kinkioa. tarasangai macʉngini. pui’i cu na Ciaucʉya sua Saikuya, mataarava cu tia muru’ucangʉ cenana. muru’ucangʉ mataa Sari • Utʉsʉ, campe ’apacʉvʉrʉ tacini manu nanakʉ. noo ka’anʉin ’esi miaacara cani pininga ia, cani taniara Saikuya ’esi pacʉpʉcʉpʉngʉ kinkioin. miaa campe ia, aririanʉn kee cauin pokariikari, noo tinimana ucani kari Ciroci ia, maritapasʉ cu na rapatʉ karu. koo miaranau, matacuvungu cu makisavangʉ meetusa niaritapasa sapi’i rapatʉ karu. “ka’anʉ tia mamanʉng makaasia!” pacʉpʉngʉ nguain. ’una pa ’ituumuru tia aritapasa. nakai sua niacuvunga rapatʉ karu ’akia cu tasʉ’a. ka’anʉ mamanʉng, ka’anʉ kangvang nguain atʉnʉngʉ. te pa pacʉpʉngʉ siakamanʉnga cucumeni. makaasua cu, ’una mamarang mataa cau cucumeni, arakicacʉ cumacʉ’ʉra siputukikioin. ’una maacaca, ’una kangvang puakici. ’una kari makasi, ’esi cu kani murunʉpʉngʉ cʉpʉngin, ’una kangvang kari makasi, niacuru’u kani cucumeni ’ʉrʉvʉ, tia pakaka na nguaini tamna tanasʉn. meesua, niarakacaua araavari ’inia cau ’ocoo. campe savai macangini ’Amirika, pasiin sehu tungCiroci cuku, aravariaa na ’Akʉnsʉ coo, sii tia katanasʉn cau tapuunia sua masiiraru ’ʉnain. ka’anʉ pakiituru Saikuya miaa campe. nakai pacʉpʉngʉ tia ’arupamanʉngʉ, mataa sua ’ʉnai ia, masiiraru tia ’arupasovungu. iimua pakiituru cu araavari. ’uruupaca nguani urucin cenana, araavari na akini ’Arapama coo. sua ka’anʉ pakiituru araavari cau ia, pacʉpʉngʉ nguani, maatʉa cʉpʉngʉ Saikuya mataa cau tapuunia, sii pakiituru araavari. manasʉ cau tapuunia tamna tacau sua nguain. sua arisinasinatain na rapatʉ karu ia, ’esi tia tumatanira’ʉ na cau takacicini. makaasua arapipining karananana kari, pusuaka na Saikuya. timanʉʉn ’ucangin Sari kari puakikici isi, cucuru pakaka cʉpʉngin. ma’icʉpʉ tia cucuru murunʉpʉngʉ Saikuya. arakuracʉ! naira kee niaritapasaa rapatʉ karu iisua, pitaakusa na ’apuru. cʉ’ʉrʉʉn kee nikipatʉsaa maritapasʉ, nimucunu kavangvang. cucuru aka cʉpʉngʉ! meesua ’inmaamia manuin nanakʉ ’Ayuka ’esi miaacara ’inia. moonangʉ nguain ka’anʉ pokariikari, akini taniara muupara karavung ripuun, umaavici manuin nanakʉ aratʉkʉnʉ tanasa. muapapa cakʉran ’Akʉnsʉ coo, mati’arangʉ tia muukusa ’Akʉnsʉ coo, te kani muukusa siiCiroci. arakukunu nguani cumacʉvʉrʉ. meesua, ’una cu kani kiningkiua na navunguin. pati’ʉnʉ’ʉnʉʉn kee nikamanʉnga miana, ’apaicʉʉn kari tamna riang, ’uru’uruʉn kee kari Ciroci. arisinatʉn cu riang iisua. ’una sinatʉ siniruvaia na ’Amirika. ’una tinakacicini kinkiu ara’una. marivivini, ’una cu niarisinata masiʉn aru sinatʉ kari Ciroci. tuturuʉn kee manuin ’Ayuka miaa ’esi pa nguani cacanʉ, tarakanangʉ cu sinatʉ iisua. koo miaranau, atʉnʉngʉn cu ’Ayuka niaritapasa comin iisua, takutavara’ʉ kangvang sumasʉpʉrʉ ’inia. niikʉra nguani kinacuma rapatʉ karu iisua, makai cu tavara’ʉ pokariikari. sikamanʉnga isi, mamanʉng cu. macangcangarʉ Saikuya mavici manuin ’Ayuka, te kani makacang muukusa ’Akʉnsʉ coo. pacʉpʉngʉ kamʉcʉ cau siiCiroci atiuma kiningkioin. koo pacʉpʉngʉ, tumatimana cau ka’inia, ka’anʉ potucucuru kariin. ’esi murunʉpʉngʉ navunguin misee. niarivici cau kinacuma tassa iisua, muukusa na Cʉncang Ciaucʉ • Rorue. matacuvucuvungu Cʉncang mamarang mataa sasarunai, sumasiuku neni cucuru vanai. ucaniava makasi ’esi ’uruupaca ’ʉrʉvʉ tumataniara’ʉ, tia makacang piapacaiʉn sua Saikuya. vanai tia tuuturuʉn cau, makacusa Saikuya patanamʉ ’apacʉ’ʉra. mu’uruu’uru, moon na pipiningi manuin ’Ayuka, ’esi ’aravang cucumeni cau, masiCiroci nguani pokariikari. arisinatʉn kee na rapatʉ karu kariin. arapipining nguain, puiri manu nanakʉ mu’aravang. cʉ’ʉrʉʉn ’Ayuka niarisinata comin, ka’anʉ kamʉcʉ rangrang sʉpʉrʉn cu kee. cumacʉ’ʉra ’esi ’inia cau, niinparu misee! ka’anʉ pa potucucuru, ’esi purusʉvʉ kinacuma misee. makasi Saikuya, makasuin ia, mapuraia nanmarua tuiisua seto maku. iku pakunting nguani, maca’ivi upeni vuanʉ, makacusa kim patanamʉ ’apacʉ’ʉra kamua. masini, muuciri Saikuya mataa nguain tamna seto, na karanana to’unaa. ka’anʉ tavara’ʉ ’arupacʉ’ʉra mataa ’arupakari. ’uruupaca maa tingami ’arupatuuturu. makaasua pupui’i ’arupatuuturu. potucucuru cu ’esi ’inia cau. aranai meesua, cucuruava misee cau, ka’anʉ ’ʉrʉvʉ aka, ka’anʉ purusʉvʉ. tavara’ʉn kavangvang kiatuturuʉn. niaritapasa Saikuya iisua, makai ’apuru muruungarʉ na kavangvang Ciroci cuku. mara’an! matiananai cu cau kiatuuturu sumasʉpʉrʉ mataa marisinatʉ. sinkiuʉn cau Saikuya tuiisua ki’iing. meesua ’Ihue nimoovua ’inia siuhing cukanang. Cituciau tamna Sienciausʉ Samurʉ • Usʉtʉ, nikamanʉngʉ ucani ’insuaci, mati’arangʉ tia ’uruupaca kari Ciroci marisinatʉ “sesiu”. ’una cu maticani Ciroci tamna sinpung “Ciroci cuku Fʉng huang pau”. ’una kangvang ’uruupaca kari Ciroci, marivuarʉ cau tapuunia tamna sinpung, ’apaica iisua takutavara’ʉ vo’oorua macʉrang. ’ituumuru ka’anʉ tavara’ʉn pacʉpʉngʉn miana, takutavara’ʉn cu masini. makananu cu Saikuya? maatʉa pa miana maucʉng, ka’anʉ ’ituumuru kari. mucacaca araavari to’unaa tumatuuturu kiningkiua kee. macuvungu nguain pacʉpʉngʉ siasʉpʉrʉ tamna sinatʉ, mumʉmʉkʉ tamna sikamanʉngʉ, sehu tamna putukikioa. pacʉpʉngʉ tia makananu ’apasuruusuru cauin. ’ʉsʉ’ʉ tamna cacanʉ mataa ’arupacangini takacicini cuku. ’apaica sinpung takutavara’ʉ nguani, sua niaranai ’Ocoo araavari ’inia cau tapuunia ia, ka’anʉ cu makai ’esi maa rovʉvʉ. makai cu nguani tamna sua ’ʉnai, ’apucanʉ pa tee Saikuya mataa cau Ciroci, masiikusa siipu ’Aukʉrahʉma coo. vanai tia ’arupamanʉngʉ, cani pininga Saikuya mataa makisavangʉ mʉna tanasa Ciroci, masiikusa na sipu araavari. nakai ’una pa cau ’esi ’Akʉnsʉ coo, Tiennasi coo, Pekaroraina coo mataa Ciaucʉya coo, koo araavari. cucuru nguani arakuracʉ, miseni niarakukunu macangini, ka’anʉ pacʉpʉngʉ nikipatʉsaa, marivuarʉ “’aparavari cau ’Inti’an horecu”. ’apucanʉn nguani masiikusa ’Aukʉrahʉma coo. makasi cau tapuunia tamna Cungtung Si’auto • Rosʉfu, ’apaco’e ka’anʉ ku makasi, sua namacai cu cau ’Inti’an ia, iisua sua cau mamanʉng. iimua sua na cʉ’ʉrain cau ’Inti’an ia, ’akia tacini cau mamanʉng. ’apaco’e ka’anʉ tarasangai marisuusuna Ciroci tamna sinatʉ sinpung. nakai muriʉn hetai ’apuca sua na tungnanpuu urima tatia cuku, muukusa na makisavangʉ ucani meetusa unʉmʉ mʉna kungri cacanʉ. ’apaco’e aka, makungu, cangkan tia tapaicaa cacanʉ. ka’anʉ tavara’ʉ satumuru mavici kuaacapa, tikuru, kʉna nukai caruvu. akinikini cenana, Ciaukʉtu cuku, Saiminorʉ cuku, Kʉrikʉ cuku, Cikʉsu cuku, Ciroci cuku, pacanicani nguani mucanʉ araavari. vanai tia araavari, na cacanʉ isi, nimacai uruma meetusa mataarava unʉmʉ meetusa sua Cikʉsu cuku. sua Ciroci cuku ia nimacai usʉʉpatʉ meetusa cau. sua ma’incu koo mamacai cau ia, cucuru muru’inasʉ araavari na sipu. makai ’esi maa miapacai ’inia. iimua pasiin cu nguani, sua nipaicaa isi ia “’ʉsʉ’ʉ tamna cacanʉ” kisʉʉn. makacʉkʉna cu na vo’oorua tia to’unaa, matʉnʉsʉ cu tungCiroci cuku mataa siiCiroci cuku. kanganganʉ nimu’uruu’uru araavari ’inia cani pininga Saikuya. nakai koo pa tarasangai muru’ʉsʉ’ʉ. tung mataa sii urucin tanasʉn cuku ma’a’anungu cu, tia marisuasuacʉ keri mataa nonoman. vanai isi ’una cau nimacai, cuku sinatʉ isnpung cupien, mataa Saikuya tamna manu sarunai. nimacai Saikuya tamna manu, cucuru aka cʉpʉngʉ. nakai ka’anʉ tarasangai mapurai, tia ’apuciri kanganganʉ tamna sehu. marisuusuna sua maatʉa kari ia ’arupamanʉnga. maca’ivi upeni vuanʉ, makariikari urucin tanasʉn. tuiisua siiCiroci tamna Ra’ani sua Saikuya, matakici kanganganʉ sehu tamna horecu. tia atiuma vo’oorua araavari cau. panaatʉrʉ niurina tamna cʉpʉngʉ sua Saikuya, sua cʉpʉngin ia, na mamane to’unaa mita ’ʉnai, kakangca, tia ’arupasovunguʉn kavangvang. mastaan mamanʉng ia ’arupamanʉngʉ. patipuriʉn tino’unaa ’ʉnai, makai ’esi vuʉn muru’inasʉ cau kʉna. sua cucuru cau Ciroci ia, tia pakiituru muranʉ cau, ana’ʉn takacicini tamna. cucuru, ’una kangvang cau ka’anʉ atiuma cʉpʉngʉ Saikuya. sii niaranai ’Ocoo iaavatu cau tapuunia, ka’anʉ pusutampʉ cʉpʉngʉ. marisusuacʉ pa ’ʉnai, ’inmaamia cu na ciciri to’unaa cau ’Inti’an. makaasia tia pananai ’arupacangini nuari, ka’anʉ cu tavara’ʉ Saikuya tani’araa’ara, sii cucuru marangʉ cu nguain. makaavura maica ’apitarʉ. miaa marangʉ cu Saikuya, tinimana nguain ’una kani cani tanasʉn cau Ciroci, nimu’uruu’uru miana araavari na nanpu Mosikʉ. tinimana pa ’una kani niara’akia cu kari miana. pacʉpʉngʉ nguain tia tikirimiʉn cau mataa kari iisua. manasʉ tavara’ʉn kinkiu siarupaca kavangvang ’Inti’an tamna sinatʉ. miaa ’esi pa murungisaa, isi tia nguain tamna marivivini tukusaa. meesua, marangʉ cu Saikuya, arakukunu nanmarua ’acecu muca. nimaroka nguani na cacanʉ. vanai ka’anʉ tia para’akia kʉna, sua nanmarua ia, muca tikirimi cacanʉ. matai’i maan urucin taniara tamna kʉna, miacicini Saikuya na mariinguna tarako mariitarʉ. koo pacʉpʉngʉ! makaasua mucanʉ nanmarua, maca’ivi cu uturu singci. niatʉnʉ nguani na Mosikʉ kincaua. miaa pui’i na tarako, ’akia cu ’inia Saikuya. muapapa masiikusa nanpu cacanʉ nanmarua tikirimi. marivivini cʉ’ʉrʉʉn cu nguani marangʉ, ’esi mu’iarʉ mucaca. makasuava miaa te cu ara’akia kʉnain ia, aratʉkʉnʉ nguain tarako iisua muca, mama’ari sii ’una atʉnʉsa na cacanʉ cau muranʉ ’inia, tavara’ʉ pa mucaca mataarava masini. marivivini makacʉkʉna Saikuya na Mosikʉ, atʉnʉ kincaua. nakai koo atʉnʉ kisaa niurina kari miana. ka’anʉ kangvang pakiituru cau ka’inia araavari na ’Amirika. miaa pui’i cacanʉ, mamacai marangʉ. maruun cananain meesua. ’avunguʉn tina’aniin na Mosikʉ. Saikuya kiningkiu marisinatʉ kari Ciroci. takutavara’ʉ cauin ’uruupaca “ranʉngʉ” pokariikari. ’uruupaca iisua cauin marisinatʉ takacicini tamna risiki. kiatuuturu cau tapuunia tamna macʉrang. makaasua ’una takacicini tamna sinatʉ. tavara’ʉ katʉʉtʉa mataa cau karanana makariikari. sua nirungisain ia, cucuru cau Ciroci tamna maningcau cʉpʉngʉ. nguai sua ’arupakarʉ’ʉ, ’arupasovungu, ’aruparuranʉ mataa ka’anʉ ma’icʉpʉ. pokariikari cu Ciroci cuku tamna “ranʉngʉ”. sua tuturuin kari ia, tia ’arupamanʉngʉ, ka’anʉ marisusuacʉ. tia ’arupasovungu, ka’anʉ kiracakʉʉcakʉ mara. tia arakukunu aracʉvʉrʉ, ka’anʉ ’arupacangini. tia putucau, ka’anʉ sumacuru’u. tumatuuturu, kari ’Amirika, sua ranʉngʉ karu mataa sinatʉ tamna maticani, nukai ucani sinatʉ “leaf” kisʉʉn kavangvang. iimua kisaa “tavara’ʉ pokariikari ranʉngʉ”, sua kariin ia maatʉa ’una niarisinata na sinatʉ.

’apacʉ’ʉrʉʉn maku kakanaa’ua niaritapasa, kesoniʉn maku nguani, ka’icʉpʉn kara? nakai, ’apui’i nguani kesoni ’ikua, neni tia ma’icʉpʉ carapung isi? makasua cu, aritapasʉn cu maku tisikarain: una ucani taniara, matacuvucuvungu cupuungana Curi’ee tia kamanʉngʉ musutatuun putungariingari, noo ka’anʉ cau cangini rovʉvʉ ia, tavarʉ’ʉ muukusa matipa, macangcangarʉ nguani kavangvang, ’apaco’e kariin makasi, nakai mamanʉngana nipusu’ʉcʉpa nguani sii, tavarʉ’ʉ Romi’oo mataa nguain tamna tangria musikarʉ matipa putungariingari sua musutatuun isi, parapurupuru rituka tamna tanasa sua ’ʉna isi ia, niaranai na Siyatu tamna ra’ani(Chief Seattle). tiniturua kee miaa 1854 cenana. parikuʉn ’Airisʉ sua rituka, musikarʉ tanasa in. musikarʉ ’aravang, ’akia ’inia rituka. nakai ’una ’inia pingkan. araʉn kee kʉmʉnʉ. surumu cu nguain aratatia, parapurupuru tanasa iisua. meesua Amirika tamna sehu, tia arasurusuru na ’ʉnai sipe. tia pu’ʉʉn sehu sua ka’inia ’Inti’an tamna ’ʉnai. “mamanʉngana Tamu-karʉ’a Ciupitʉʉ, masisuru cucuru nipomanʉnga musu!” makasi Curi’ee. pacʉpʉngʉ nguain. noo kuti’ingi kʉna, tavara’ʉ cu arati’ingai. ravisiʉn kee niimʉka rituka cepo masinang kʉmʉnʉ. nakai niarati’ingai curu. ’inmaamia cu maica tarako tongingi arapipiningi. meesua Sukuamisʉ(Suqamish) tamna ra’ani Siyatu(Seattle). maripipiningi makaasua kari. tumatuturu makananu cau ’Inti’an ’utumʉkʉnʉ mataa ’ʉnai. maticani: mutarisinata Tangmu, na cacanʉ matʉnʉsʉ Hakʉ. nakai sua niarisinata isi ia, niaranai na kari in. ka’anʉ cucuru tia arivuvuara sinatʉ. totasiarʉ soni. matasa’ai na tatarʉ sua Tangmu. takusanisaniviri muruvuarʉ. pacʉpʉngʉ, tia ’amuseni kari ka’anʉ mutarisinata? iimua sua marivivini niarisinata ia, ’una karanana. vanai sii sua karanana marisinatʉ cau ia. ’una ti’ingi ka’anʉ katʉʉtʉa mataa risiki. makasua cu takaisua musukʉmʉ anisi. aka cu musukʉmʉ capai in maakari cina vuravurau, “cina! cina! aka cu ku musukʉmʉ anisi. uranoo ku tumatuturu tarisinata.” makacang marivari cina varavurau makasi: “makasuin ia ’apacʉ’ʉrʉʉn ’iseeng. tia ravisiʉn anisi musu.” nakai ’apaco’e makaasua, tavara’ʉ kita ’apaica sinatʉ isi, tarakanangʉ to’unaa mita ’ʉnai isi… masirupangʉ, pacʉpʉngʉ Tangmu, tia ravisiʉn sua anisi. te pa mutarisinata. aka cukui! pasiʉn kee cina vuravurau, “ka’anʉ cu musukʉmʉ anisi.” muri macirupu, kucici. arapipiningi cu. na cacanʉ. matʉnʉsʉ mataa Hakʉ. tantaniarʉ mamumuarʉ sua nguain. ’una napa’ici cuma. ka’anʉ miaacara ’inia sua nguain tamna cuma. ka’inia mamarang, maka’uarʉ na mamanu in. ’akuni aracapici ’inia. nakai makai ’akia tʉkʉ sua mamanu. manmaan kavangvang arakukunu ’inia sumasima’ʉ. vanai sii cucuru saihu nguain siacʉvʉrʉ taira. saihu pinaarupu, mapʉpʉnʉ na taira kʉkʉna, matisa’ʉ rituka…, cucuru purangrang ’inia! Senfuu mataa urucin cupuungana isi ia, tavarʉ’ʉ ’arupakarʉ’ʉ arakukunu, kamʉcʉ kavangvang tavarʉ’ʉ ’apatipuri’oon nguani tamna nipakacangiin, paira nguain monoon na matavʉcʉke urucin cupuungana isi, tia ’apatipuri’oon nipakacangiin nguani, nukai koo pa tavarʉ’ʉ musucʉkʉna. pananai macangini mataa kamanʉngʉ ucani tatia karu ’uma “miseni kasu mukʉrʉ nimacai ngiau?” kesoniʉn Tangmu. “ivataa rovana! tia kasu tuturuʉn” marivari sua Hakʉ. mintasʉ kaTʉrʉ’i kuapiing miaacara ’acangʉ. nakai kacaua kangvang nguani nimacai. masirupangʉ tassa, mararuai cu. miaranau cu Siraa ka’anʉ tavara’ʉ savai macangini isi. ka’anʉ cu mamanʉng cʉpʉngʉ hetai. meesua, ’una tacini ’ʉrʉvʉ tumatuturu hetai. “te pa kita tarasangai macangini isi. aka makaasia. te kita ’uruupaca macʉrang savai ’inia.” vasʉ ’Autʉsiu maripipiningi kari —tia kamanʉngʉ tatia karu ’uma. maticani: sua tia kamanʉnga karu ’uma ia, tia tavara’ʉn ’apusikarʉʉn kavangvang hetai. makaasua musurarai kariin Tipotee, makai cucuru akia mareen, miacuu nguani makasi: “noo makaa’ʉna kamua taura’ʉ arakukunu Romi’oo ia, tia arivura’ʉʉn kia iikamu kavangvang.” makaavura,aratatia sua nguani tamna ma’anungu riang na tʉmʉra cacanʉ. maticusa: te pa ’una cucumeni cau, tia tu’avangʉ pui’i na Tʉnisʉto ’ʉnai nanara iisua. cumacʉ’ʉra ramangʉ pui’i macangini. noo te cu muca, tia rumarʉn nonoman mataa kavangvang taru’an. makasuin tia arapipiningi ’ʉvʉ ’apacʉ’ʉra Tʉrʉ’i. takaisua savaiʉn manguru. masii urunguʉn cu nguani tamna cʉpʉngʉ. arapipiningi cu. matituru: tia mikarʉ tacini takaiisua nimanguru cau. tumatuturu na Tʉrʉ’i. sua nguain ia kaSiraa cau. natia kani piapacaiʉn sikaisisi. tia pakacaraini ’inia Tʉrʉ’i. mavici ’inia musikarʉ na ’acangʉ. te pa tara’ʉ’ʉ cau Tʉrʉ’i. ’apusikarʉ karu ’uma. meesua, te cu kita tavara’ʉ miapacai nguani. miakaka Tʉrʉ’i. masirupangʉ sua ’Autʉsiusʉ, makacang pakituru kavangvang hetai. makasua cu ikarʉʉn cu kee hetai kamanʉngʉ karu ’uma. kacaua cau pananai cu mucimʉrʉ teekaru. paraciasʉ putukikio. ’isiungasi kavangvang. koo siapeni patirupangʉn cu. nimuciri sua ’uma tamna tʉkʉ. mintasʉ nguain tamna vo’in. makai ’esi mingane kuncu in. mapunarʉ ’aravang vʉcʉkʉ. nguain tamna ’anuka makai cucuru. ’una pa tʉtan tapaicaa musikarʉ vʉcʉkʉ in. cucuru pomanʉngʉ hetai ’inia. nakai tavarʉ’ʉ Curi’ee cʉpʉngin, nimuru’ucangʉ Romi’oo nguain, ka’anʉ tavarʉ’ʉ pakiituru sua kamʉcʉ comin tia kamanʉnga, iimua, ’uruupaca karanana pananai tia masoso’e, nakai masiiraru comin ka’anʉ tavarʉ’ʉ taraakusa, takacicin comin maica nguain tamna cʉpʉngʉ kamanʉngʉ tia putukikioa maa. nimaica Senfuu sua masiiraru cumacʉpʉngʉ tia putukikioa, ’apakusa cau sua sumacʉkʉna kari tumatuuturu Romi’oo. makacʉkʉna cu Senfuu na tavʉnga cau niaraka, ka’anʉ mamanʉng curu sii, esi na Senfuu to’urua ia, cumacʉ’ʉra maa Romi’oo mataa Parisʉ tassa mamacai cu tʉricang tina’an. iimua, arakuracʉn Ra’ani sua urucin cupuungana isi: nipoiri cu kamua manuin sua masiiraru tia kipatʉsaa kamanʉnga kavangvang, matipuria pa pakacangiin, akuni makaa’ʉna parakusa!

makasi ’ikua kakanaa’ua, ’akuni maritapasʉ isi, ’akia tia vurain, matimanʉnga kani kiatuuturu sinatʉ ’Amirika, macʉrang siasʉpʉrʉ, macʉrang ’ʉnʉ’ʉnai, sii sua isi kani ia, tia ’una vurain. imo, koo cu ku tuiisua katatapasʉ, kiatuuturu cu ku ’unting hikoki, tuiisua cu ka’unting hikoki. miaa esi putungariingari sua musutatuun ia, una ucani maningcau nanakʉ maica Romi’oo sua tavarʉ’ʉ cʉ’ʉrʉʉn nguain tamna ’esan, nimoariivatʉ, ’apatangiriʉn nguain sua nanakʉ sipangaringariin, ’aparapusu Romi’oo cʉpʉngiin. nakai nguai sua nanakʉ ia, cangini tamna manu-Curi’ee, “atiumoon pa nimati’arangʉ cu Tamu-karʉ’a Ciupitʉʉ sua tia kamanʉnga putukikio, noo ka’anʉ iikasu atiuma Ciupitʉʉ cʉpʉngiin ia, manasʉ tia pai’e’i nguain, mataa araka cʉpʉngʉ maku kavangvang.” makasi Romi’oo. niarakaranana sua ravungavung ’esi ravungavung. cʉ’ʉrʉʉn ’Airisʉ ’una ucani kurai nipukuncu, ’esi mari’ʉvʉ’ʉvʉ. kurai iisua, niimara urucin tavununga. makasi na ’Airisʉ, “ucani ia tavara’ʉ paratatia kasua. panʉkʉpai kasua sua ucani.” masirupangʉ, niara’akia cu. pacʉpʉngʉ ’Airisʉ, noo kʉnʉn kavangvang urucin ia, tavara’ʉ cu mapui’i tina’anʉ in. cucuruava! nipui’i cu masiiraru tina’anʉ in. ’esi na Huasʉngtun ra’ani. kacaua cau musu. makai ’esi na mapunarʉ cʉnʉ kuratumuru. nakai sua ikim ia, makai niakaka sooraru sua karu, maruarʉ cu. iimua, miaa makasi kasu, tia pu’a ’ʉnai mia. tia mapuiri kimia mamanʉng siacʉvʉrʉ. timanʉʉn kari isi, makai cucuru tasiira’ʉ. nakai sua pacʉpʉngʉa mia ia, kasakʉnʉʉn mataa kanganiʉn kavangvang sua ’esi na ’ʉnai. iimua sua kari musu ia, cucuru rangrang kim pakituru. pacʉpʉcʉpʉngʉ Senfuu: “noo panaan sii mamanʉnga Romi’oo mataa Curi’ee nguani tamna nikamanʉnga sua ’arupakarʉ’ʉ ia, manasʉ tavarʉ’ʉ toiisua ramaang sua ’apatipuri’i urucin cupuungana nguani nipakacangiin. ”iimua, tumatuuturu nguain Romi’oo makasi: “pakiituru maku kasua, te pa ku muranʉ kaisisi muru’ucangʉ kamua, tia patanganai toiisua kinarʉ’ʉvʉ nganai iikamu.” maticusa: ’esi na vanivaniri ucani Sapung. rovana soni. maracoocua tassa muukusa na sanivaria tanasʉn. ’una ’inia sapung. na cacanʉ parʉʉ’ʉna nguani, “miseni ’esi pa ukʉrʉn musu nimacai ngiau isi?” kesoni sua Tangmu. “makasi ’ikua cuma, paira arapipiningi na sapung sua ’apununangʉ. noo arapipiningiin ia, tainio na kukuca in sua nimacai ngiau. masicuru'u ’inia. sua ’una na tina’an vakʉ ia, te cu ara’akia.” misee sua Hakʉ. “’ituumuru na tina’an musu niaratʉmʉ vakʉ. tia cʉ’ʉrʉʉn nusoni, cucuru kara?” cʉ’ʉrʉʉn Tangmu tina’an Hakʉ. miaasua, mataatʉa Romi’oo tia maica, ’aposikarʉʉn nguain matipa kavangvang, ’apaco’e ’apusu’aan Tipotee sua nipakacangiin na Romi’oo, takacicin sumasupiin nguain tamna vicu’u kavangvang, panaan sii, tia ’apararuai nguain sua ma’anungu, pakamamanʉng nguain mataa Curi’ee cʉpʉngin maa, ’akuni makaa’ʉna kamanʉngʉ urucin cupuungana tamna ma’anungu mataa tia aramamanʉng sua nikamʉcʉ nguain. makacʉkʉna cu na sapung. mitʉvʉngʉ nguani na nakʉnakʉ karu. maunangʉ maritarʉ. makasua maca’ivi takananga. surumu tumatimana ’una riang. cucuru kara te cu arapipiningi ’apununangʉ? ’uma’atʉpʉ tassa maucʉng ’inia. aracapici cu riang iisua. cʉ’ʉrʉʉn nguani ’una taturu cau. Roposin ’iseeng nimukʉrʉ sinangʉ. ’Inti'an ciau mataa tacini cau nimukʉrʉ siakoru. ’esi pa pacʉpʉngʉ tassa neni tia kamanʉnga taturu nguani? makacang cʉ’ʉrʉʉn ’una tassa ’esi kumakoru sapung. “ia’aa! ’esi ni tia koo’ua sapung!” arakicacʉ Tangmu mataa Hakʉ. natia kani makacang pui’i tanasʉn tumatuturu kakanaa’ua. nakai ma’icʉpʉ tia cʉ’ʉrʉʉn taturu. iimua maunangʉ pa ’inia. cumacʉ’ʉra tia nukanmana ’una ramangʉ manguru. koo miaranau. ’esi ma’anungu sua taturu. nimukʉrʉ ’Inti’an Ciau numanʉ cumacakʉpʉ na Roposin ’iseeng tamna tavaarunga. pananai tia cu putukikio. “patirupangʉn cu karu ’uma. ’apaica sinuvungaa putukikio. ’una cau musikarʉ na ’uma tamna vʉcʉkʉ. ’una tu’avangʉ pui’i na Tʉnisʉto nanara ’ʉnai. cʉ’ʉrʉʉn Tangmu mataa Hakʉ iisua. arakicacʉ makacang manguru! koo cu pacʉpʉngʉ ucaniava tia cʉ’ʉrʉʉn nguani. cucumeni tia ’una tacini takaiisua nimanguru. neni tia tuiisua ’inia? arapipiningia na to’urua maku.” pookari sua vasʉ ’Autʉsiusʉ. koo miaranau. makacʉkʉna cu na tanasa Peci. “miseni kamu makaasia muruavuran mupacai?” kesoniʉn Peci. “tia ku tikirimi cuma musu. tia tumatuturu na Caicir tafakuan ucani ka’icʉpʉn cini’ʉraa mia.” Tangmu sua ’esi maakari. ’esi pa pacʉpʉcʉpʉngʉ sua hetai cucumeni. arapipiningi cu Sinung, makasi: “vanai tia puraiʉn sua Tʉrʉ’i. ka’anʉ ku ma’icʉpʉ, ikuin muukusa ’inia!” marivivini cu. atʉnʉn cu sua ’Inti’an Ciau nimitʉvʉngʉ na tarako vatu. macuvungu cau matisa’ʉ ’inia. masirupangʉ, marisusuna kavangvang hetai pomanʉngʉ ’inia. nguain tamna ’iintasʉ. mapucara hetai tamna cʉpʉngʉ. akini taniara. putu’ʉnʉvʉ cu fayen. pokariʉn Caicir tafakuan sua cinimʉ’ʉra. makaa’ʉna Tangmu tumatuturu sua cini’ʉra in meesua. cucuru nguai sua ’Inti’an Ciau nimiapacai. makasua cu, sikinumanʉ musikarʉ na karu ’uma tamna vʉcʉkʉ. mrivivini sua vasʉ ’Autʉsiusʉ. mapusikaʉ sua tʉtan tapaicaa. masirupangʉ, purangrang kavangvang cau cumacʉ’ʉra na Tangmu. meesua, tia maucʉng na sikara vʉcʉkʉ. mapinipini sii ka’anʉ tavara’ʉ cumacʉ’ʉra pipiningi. aranai taniara meesua. tuiisua cu Tangmu karʉ’ʉn cau. macangcangarʉ nguain tamna cina vuravurau. cau cucumeni pananai cu rumarʉn sua nonoman ’inia, cʉnʉ ’ucu mataa taru’an. tupara cu na ’avangʉ mucanʉ. musukʉmʉ Curi’ee cʉpʉngin, muukusa tikiriim Senfuu mataa tumatang pokariikari makasi: “Senfuu, koo ku pakiituru mataa nguain muru’ucangʉ, masi’ʉvʉ kasua muranʉ pa ikua!” nakai, kari aka ia paira maraa mara’an musucʉkʉna, kari mamanʉng ia maraa na’uasʉ musucʉkʉna, koo pa musucʉkʉna sua nipakusa Senfuu cau ia, tinimana Romi’oo kari poisua niaraka cu Curi’ee, iimua, makacang mati’arangʉ setoopara arapana’ʉ karavung, tia mara’an poi’i tʉmʉra Verona. ka’anʉ tavarʉ’ʉ pa kisapatʉ Senfuu niaranai tisikara kicacʉ aramia’ʉ ia, niaranai cu takuvʉcʉʉn si’icʉpʉ Curi’ee aramia’ʉ. tavarʉ’ʉ kee cumacʉ’ʉra Senfuu, nakai, ka’anʉ tavarʉ’ʉ cumacʉ’ʉra Romi’oo, “esi nanu Romi’oo?” makasi nguain . nimaica nguani miakaka cau sua ’apitarʉ pakacangiin isi, makaasua cu, nguani urucin cupuungana ia, matiipuri cu nimiaranau sua nipakacangiin nguani, niaramanʉngʉ cu arakukunu cʉvʉra.

miaa niaca’iva to’urua unʉmʉ cenana, ’esi ku Saharasamuo meesua, niaraka hikoki maku, te ku takacicin pacʉpʉcʉpʉngʉ tia pakʉnnanu mati’ʉnʉʉ’ʉna. rovana, si’icʉpʉ ku na ’ʉnai ravuku, koo pacʉpʉngʉ, akini taniara totasiasrʉ, ’una cau marimia’ʉ ’ikua, ’una tacini manu maksi ’ikua “uranoo ku maritapasʉ ucani takuisi” misee. ka’anʉ nguani taraakusa masiiraru pakacangiin cupunganain, nakai, ’arupakarʉ’ʉ cu nguani tassa… “mutanasa pa Curi’ee! musikaraa tisikara tanasa.” marisuusuna cinain Curi’ee, makacang ’acecu Curi’ee. “iku ia Romi’oo, atʉnʉngʉ pa nganai maku.” maraan Romi’oo pasacarapʉ kariin. maroka na cacanʉ tantanau musukarʉ na cucumeni tantanau sua ’Airisʉ. koo miaranau, cʉ’ʉrʉʉn kee ucani ta’uici cacanʉ. pacʉpʉngʉ, manasʉ tavara’ʉ maica ’inia pui’i tanasa. cumacʉ’ʉra na araceni ’inia, ’una uani tacau. sua ivici in ia, makai siarisiki. niarisiki kee cacanʉ iisua para’akia. mapinipini ’Airisʉ cumacʉ’ʉra! pacʉpʉngʉ manasʉ tia rʉkʉpʉn na tantanau isi. aka cʉpʉngʉ tumatang ’inia. miana ’una macasʉ taniara. natia arakacaua cau mia. makai nipurarupu sua ningua’ʉ. tavara’ʉ cu mavʉrʉkʉ na ravukuvukua pʉrʉkʉ. makasua cu, nipatanganai cu Senfuu nguani tassa kinarʉ’ʉvʉ nganai, makaavura, tirupangʉʉn Senfuu nguani tamna kaisisi muru’ucangʉ. nakai niaca’ivi cu makaasua taniara. masini, niroimi cu ’una pa tanasʉn. ka’anʉ cu ku aka cʉpʉngʉ poiisua kari musu. vanai sii kamisama musu, tantaniara parakacaua cau mu. makacang tia cu kuratumuru na ’ʉnai. nakai, cau maku. mamanu maku. cinimʉ’ʉra macangini nimiakaka tanasʉn mia. ka’icʉpʉn sua macangini. tia para’akia kavangvang. ’akia kamʉcʉ sua manʉng. noo ’apaica kim kari musu. tia miaacara kimia misee. nakai Romi’oo sua sumasupiin vicu’u mataa maucʉng kariin ia, ka’anʉ manaatʉrʉ makai mavuuca’ʉ sua cʉ’ʉrʉʉn tangria. matituru: ’apitarʉ nipaicaa mamumuarʉ Tʉrʉ’i mataa takaiisua Sinung “tia kara muukusa niatʉvʉnga ’Inti’an Ciau tarako vatu iisua? manasʉ ’una ’inia kasakʉna nonoman.” maakari tassa. ka’anʉ miaranau, ’uruupaca Senfuu manaatʉrʉ pokariikari capai maakari nguain makasi: “una kara kasu manaatʉrʉ curu cʉpʉngʉ kamanʉngʉ ucani mintasʉ sua tia putukikioa?”, “neni tia putukikioa?” atiumʉʉn kee mariivari. miaranau cu, mukʉrʉ Senfuu ucani pania savuana, tumatuuturu nguain makasi: “noo nipoi’i cu iikasu ia, ’apaica nikamʉcʉ Senfuu tia kamanʉnga, esi miaroovana sua kaisisi muru’ucangʉ taniara ia, tia’e iikasu imoo ucani pania savuana isi. pasicʉpa iikasu tinipuruaa maa, noo nimaica cu masʉpatʉʉn urucin takananga ia, tavarʉ’ʉ iikasu aramia’ʉ. miaa koo pa aramia’ʉ iikasu ia, tia mu’uruu’uru ariviciʉn Romi’oo iikasu, miaasua, tavarʉ’ʉ cu kamua maracoocua manguru mararuai tʉmʉra Verona.” cucuruava, cumacʉ’ʉra kaTʉrʉ’i cau ’una ’apuru mataa ’ʉvʉ. arapipiningi kavangvang mincau. cʉ’ʉrʉʉn nguani sua hetai Siraa nimanguru cu. makasua cu, maracoocua tassa muukusa tarako vatu. manipi tapaicaa tarako iisua. ’inmaamia mana’ʉ tina’an tapaicaa. tia matangiri murakʉrakʉ ’inia. surumu! ’esi na tisikara ’inia, ’una ti’ingai sinangʉ takupiripiri. pacʉpʉngʉ neni kusai? macuvungu musikarʉ ’inia. iimua mamumuarʉ cʉpʉngʉ. putu’ʉnʉvʉʉn cu nguani sua si’inʉva ’acangʉ. ’una na pipiningi tatia nimuciri. niarupaca karu kamanʉngʉ tatia ’uma. makarikari nguani kesosoni. ’una tacini cau aranai vʉcʉkʉ ’uma ararakau. cʉ’ʉrʉʉn nguani ’una ucani sarai ’esi murusinangʉ. tumatitini na urucin ’ucu vatu. ’esi mu’uru’uru sua Tangmu. kipatʉsʉ nguain marisʉ’ʉrʉ sarai iisua. pacʉpʉngʉ nguani neni sikara in. pananai tia putuvʉrʉkʉ. te cu Sinung ’apaica napakaria. tia takaiisua maripipiningi kari. cucuruava! ’una tanavikarʉ takupiripiri murusinangʉ na cimi’i ni, mapitʉ’ʉ tarako iisua. araciasʉ cu kavangvang. ka’anʉ nguani putucucuru cini’ʉra in. “ia’aa! ’itumuruana nupasʉ! ranupasʉ cu kita!” musuvʉrʉvʉrʉsai nguani macangcangarʉ. cumacʉ’ʉra hetai ’inia. koo sikinumanʉ sua Sinung. makai niarakicacʉ. tumatang makʉrʉkʉrʉ mapinipini! aranai vʉcʉkʉ ’uma arapipiningi. makasua cu, pacʉpʉngʉʉn cu Tangmu sua nimitʉvʉngʉ na tarako ’Inti’an Ciau. pasiʉn kee Hakʉ, “manasʉ niavici ’Inti’an Ciau sua nupasʉ isi.” macangcangarʉ curu sua Hakʉ, koo tumatimana neni kari Tangmu… kesoni ’inia, neni sua iikasu? miseni miarara tacini maa? mariivari Sinung: “niatisa’ʉ ’ikua hetai Siraa. vanai tia parasingsing pui’i. nikamanʉngʉ isi karu ’uma, tia sikaisisi Tamu ’umi. te pa miapacai ’ikua sikaisisi kavangvang. “Tangmu, noo ’una cu vaantuku musu ia, neni tia kamanʉnga musu?” makasi Hakʉ. “tia ku muru’ucangʉ mataa Peci” “nakai manu pa kasu, mara'an cukui nipacʉpʉnga musu!” “neni pacʉpʉnga musu? hakʉ.” “ka’anʉ cu ku tia mamumuarʉ maamia. ka’anʉ cu ku tia cangkan cʉ’ʉrʉʉn. tia ku tuiisua masa’ʉcai sarunai.” miaa ara’akia cu kamʉcʉ sua cau ia, tavarʉ’ʉ kamanʉngʉ makai nikamanʉnga naturu tamna putukikio, musukʉmʉ cʉpʉngʉ sua Romi’oo, nipu’a nguain ucani pania savuana aka na cacanʉ, pacʉpʉcʉpʉngʉ tia imʉʉn kee na to’urua sua karʉ’a ’ucangʉ tamna tavʉnga, mataa matasa’ai si’icʉpʉ na ciciri nguain mataarava nuari. ma’incu ku koo mamacai tavara’ʉ pa manguru. mitʉvʉngʉ ku na racʉcʉna. miaa mucanʉ cu nguani. mitʉvʉngʉ cu na karu ’uma isi.” pinganganʉ tassa makasi, “makasuin ia, uvʉngʉn pa mita nupasʉ isi.” makasi kuapiing, te kim makananu putucucuru kasua? makasi Sinung: “miaa matisa’ʉ ’ikua nguani. cʉ’ʉrʉʉn maku hetai Siraa. cucuru mupacai cu! ’akia cu siarupacaa ni, ’akia cu kʉna, ka’anʉ cu tavara’ʉ macangini.” uvʉngʉn nguani nupasʉ. macangcangarʉ cu murocu pui’i. cau Tʉrʉ’i, ’akia cu ka’icʉpaa mu. noo ka’aniin kamu putucucuru ’ikua ia, piapacaio kʉcʉ usa iku.” “Tangmu, te pa kara sumasiuku ’apitarʉ?” makasi Hakʉ, “’aveen, ’akia cu makai isi kacangcangarʉn.” “manʉng! pacʉpʉngʉ kita, tia muukusa nanu makaa’ʉna sumasiuku ’apitarʉ …” kari Sinung isi. macarai ’inia cau Tʉrʉ’i. mamumuarʉ cu cʉpʉngʉ. ariviciʉn ra’ani musikarʉ na ’acangʉ. nakai kesoni pa ’inia ra’ani. neni vanai sua karu ’uma iisua? macuvungu Sinung makasi: “’acecu sua hetai Siraa. nakai ’esi tia marikʉpʉ siarupaca mataa kʉna. poon nesi nguani kamanʉngʉ karu ’uma. sii tia musu’ʉvʉ na Yatiena Tamu nanakʉ. parasingsng nguani pui’i na nesi. nakai noo arisʉ’ʉrʉʉn mu karu ’uma musikarʉ ’acangʉ. te cu iikamu parasingsingaa Yatiena Tamu nanakʉ. makasuin, mataarava nuari, ka’anʉ cu tia savai sua hetai Siraa. meesua, urucin kari cau. ’una tia ’apusikarʉ. ’una ka’anʉ misee. sua putucucuru na kari Sinungia, makasi makacangaa kani Vapusikarʉ. masii tia iacarʉʉn Tamu nanakʉ. kacaua cau ka’anʉ putucucuru. tia miaacara na Tʉrʉ’i sua iisua. makasi nature makaasua.tia miakaka kitana. iimua mamanʉng rumarʉʉn sua karu ’uma. tia pacuʉn kangvang sua Sinung. miaa esiin kipaatʉsʉ kesoni pa Senfuu ia, cumacʉ’ʉra nguain tamna karʉ’a ’ucangʉ na ciciri kee matasa’ai, ’akia cu ngisaa, mataa mukʉrʉ pa pania sua savuana aka na nguain tamna ramucu, pasapʉʉsapʉ kee, manasʉ miraavuku cumacʉpʉngʉ sua tia putukikioa, iimua, koo nguain cumacʉpʉngʉ kavangvang, avara’e maravisi ciciri nguain sikinumaan, takacicin cumacakʉpʉ tina’anin, makaasua, matasa’ai cu ciciri na Romi’oo. masirupangʉ nguani. surumu arapipiningi tatia vunai.mariuriusu na caucau. arakicacʉ cau mangunguru. makasi, sua isi ia, ’esi pacuʉn Yatiena Tamu nanakʉ. iimua makacang mari’uru’uru karu ’uma ’apusikarʉ. makaasua cu, macangcangarʉ kavangvang cau paracani ’utori ’inia. ’apaco’e kakurukurungu na vʉcʉkʉ nonoman. cau Tʉrʉ’i ’akia cau tavara’ʉ ’una kuapiing na vʉcʉkʉ ’uma. meesua, ’una pa cau makasi ’apitarʉ cukui? ka’anʉ tia ’apusikarʉ. nakai marapusu maa cau. ’akia tumatimana kari ni.

aranai miana, koo pa ku maritapasʉ takuisi, makasua cu, sumasupini maritapasʉ ’inia, nakai, makasi manu iisua, “aka! ka’aan ku tia makai ’una na vʉcʉkʉin taasiang sua voorakʉ vunai, takuisi sua kisaa maku. ” ka’aan ku makaan maa mati’ʉnʉʉ’ʉna maritapasʉ, ka’aan nguain pomanʉngʉ. sii, te pa ku mati’ʉnʉʉ’ʉna hikoki, ka’upu’upangʉ cu maku maritapasʉ ucani satu’u moovua ’inia, pasiin maku, ’esi tisikarain kisaa musu takuisi, koo kia pacʉpʉngʉ, ’esiava pomanʉngʉ ’inia. miaranau cu, nipoi’i Curi’ee na tisikara tanasa, mikacara nguain na ciciri tarasinʉva, maucʉng mataa mu’iarʉ makasi: “nimarumanʉnga Romi’oo! esi nanu iikasu? ka’anmanʉʉn ku iikasu curu. ”miaa meesua ia, ka’anʉ tavarʉ’ʉ nguain nimitʉvʉʉng Romi’oo na tarasinʉva rocu, koo pa nguain muca. marivivini cu tia aramia’ʉ koo miaranau. arapipiningi ucani tatia ngiau. tumatuturu ’Airisʉ tia makananu pui’i tanasa. nakai marapusu sua cacanʉ iisua. pananai cu ’Airisʉ arapanapana’ʉ. ’apaco’e makaasua tapikupiku. koo miaranau. matʉnʉsʉ cu ’Airisʉ cini’ʉraa kee, iisua si’inʉva ’una tatia tangʉca siakʉrʉ. kipatʉsʉ nguain tia putu’ʉnʉvʉ. pokarikari sua siakʉrʉ iisua makasi, “nimanguru cu kasu!” ’apaica nguain tarako tarapipiningi. cʉ’ʉrʉʉn kee nguain takacicini, ’esi pipiningi si’icʉpʉ. ’esi na karu tatia sua ’Airisʉ si’icʉpʉ. surumu aramia’ʉ cu. makaasua tarasangai cu ’Airisʉ pusu’ʉcʉpʉ. iimua, tia ku makasi masini. sua ikim ia, cucuru kanganiʉn mia tamutamua tamna ’ʉmpʉ cu’uan. kasakʉnʉʉn sua to’unaa in tarasangai. ka’anʉ nguani tia roimi, nimoovua nguani maningcau to’unaa. iimua, akia cucumeni tia pacʉpʉcʉpʉngʉʉn tangria, mataa ka’anʉ taraakusa Romi’oo, esi makaa’ʉna ma’anungu nguani tassa, miaa ’esiin maraapusu na matavʉcʉke ia,pusuaka! ka’anʉ mataangiri, ’uruupaca Tipotee ’iintasʉ marivura’ʉ Romi’oo tamna taciin tangria, makaavura, mamacai cu sua Romi’oo tamna tangria. marʉ’ʉ na tavaacuku nungnung, tapikupiku cakʉran, tumutumuru cimʉrʉ, cakʉran tatia, ciciri ’umi … tia paira aranai ta’anupua pui’i mincau kimia, tani’ara’ara kimia. taniara isi rovana, nimaica Curi’ee sua nikamʉcʉ Senfuu tia kamanʉnga, mima nguain ucani pania savuana iisua… makacʉkʉna cu Romi’oo na tavʉnga cau niaraka, mapiniipini muru’iintasʉ nguain tia putuvʉrʉke tavʉnga mataa kamʉcʉ cumacʉ’ʉra mastaan karʉ’ʉn ’ucangʉ. miaranau cu, patisa’ʉn miaacara tʉmʉra cau Senfuu, kariin isi ia, makacang tumatʉkʉcʉ kavangvang tʉmʉra… miapacai mataa miakaka Tʉrʉ’i cau Tʉrʉ’i ka’anʉ tarasangai ’eia ’inia karapapa’ici, macangcangarʉ. mataarava vʉrʉʉngana cu. mupacai curu moonangʉ cu. ’apaica meesua, arapipiningi cu Sinung. maritakarʉ mariapʉ nikʉrʉ in ’uringi ’apuru. takutavara’ʉ cu vasʉ ’Autʉsiusʉ. pata’ʉnai tʉtan tapaicaa. arapipiningi cu kavangvang kuapiing. kacaua hetai mukʉrʉ numanʉ. rumaririsi na sini’icʉpʉ cu cau Tʉrʉ’i. tumaini ’apuru rumarʉ tanasa ni. cucuru ka’icʉpʉn miapapacai ’inia. macuvungu iaavatu cu nimoon na Tʉnisʉto hetai. makaasua miapapacai ’inia. nimuuru’u kavangvang sua ’acangʉ Tʉrʉ’i. makai cu cakʉran sua nimuuru’u. cucuru aka cu sua ’acangʉ iisua. makaasua siaturu taniara. koo pa ma’ʉpʉ ’apuru. ka’anʉ cu tavara’ʉn to’umaʉn sua Tʉrʉ’i.

cucuru karanana sua manu iisua, aranai meesua patanganaiʉn maku “manu Ra’ani” kisʉʉn. “makaa’ʉna pasacarapo kari musu! Curi’ee. cʉ’ʉrʉʉn Romi’oo, ka’anʉ makaa’ʉna sumasupiin vicu’u nguain, makacang ma’anungu sua Romi’oo mataa Tipotee, panaan sii, cucuru niarakuracʉ Romi’oo, iimua, ’uruupaca Romi’oo tatia ’iintasʉ marivura’ʉ nguain mataarava mamacai sua Tipotee. tia pa ku pacʉpʉngʉ kari musu. nakai tia masi’uru, ka’anʉ kamu tia marisuacʉ kimia. mincau na tamutamua mataa tangria mia tamna ’uhaka. tuturuo kavangvang mamanu mu. sua ’ʉnai ia, ikim tamna cuma cina. ka’anʉ tia neneni tamna kisʉʉn. makasuin ia, tia cu putucau na ’ʉnai isi. kavangvang ’esi na ’ʉnʉ’ʉnai, sanvaria, nungnung, taningninga mataa karu ti’ingai. ’esi ’inia kavangvang tanasʉn tamna pai’e’ia mataa parʉrʉ’ʉa. ’esi na kiracʉkʉcʉkʉa mu vatu, ’ʉmpʉ. makai manga’a nukai nimacai cu. nakai ’una pa ’inia tamutamua mia tamna ’ʉmpʉ. noo pasurunai kim maica ’inia. makai ’esi mukʉrʉ kimia tamutamua, pa’avu ngisaa mia. surumu, una koo pa tinimana arakuracʉ riang masiikusa kee matava’atʉ, “ten cu! akia reki cau iikasu, kacaraini maa! iikasu ia, sipacuun nganain sua nipamuci cau, noo musikarʉ tʉmʉra masiin ia, natia mu-iriʉn! neni kusai iaavatu sian vʉrʉʉngana musu? neni tia kamanʉnga musu?” mataatʉa Vasʉ Parisʉ iaavatu tavʉnga kavangvang. miaa savai cu Siraa hetai makananu cu marivivini sua koo pa mamacai cau. ’inmaamia cu marangʉ mataa nimusuvakʉrʉ. cucuru aka cʉpʉngʉ ’inia ma’anuvu nimacai. kurisivatʉ ’inia aka cʉpʉngʉ. savai cu hetai Siraa. miaa pui’i cu niimara ’ituumuru nupasʉ. matisa’ʉ pa cau Tʉrʉ’i. iisua ia tati’ingi mataa naannakʉ. aka cʉpʉngʉ sua niatisa’a cau. ka’anʉ tarasangai tararai’i. cumacʉ’ʉrʉ tino’unaa ’acangʉ. ’esi ’inia kangvang sua tinituru ’una ’apitatʉ misee nanakʉ. ka’anʉ pakituru tia ’apusikarʉ karu ’uma. koo muru’ʉsʉ’ʉ. makai naturu tupuru ’inia taracaini. ’apaco’e makai savai sua hetai Siraa. nakai miaa kamanʉngʉ karu ’uma ia, nimasiaka na Yatena Tamu nanakʉ. iimua cucuru arakuracʉ sua Tamu nanakʉ. patapari’i mirʉʉngʉcʉ ’ʉcanʉ. mutʉvʉrʉ sua nguani tamna ’avangʉ. micuvuru sua cimʉrʉ matapari’i na ’umi. ara’una tatia ningua’ʉ. mitavʉrʉ kavangvang ’avangʉ. ara’una cu pariapara tatia. miakaka ’avangʉ. makasia cu, mitʉvʉrʉ kavangvang ’avangʉ. ka’anʉ pa tarasangai sua tatia ningua’ʉ. ’akia cu ’acangʉ Tʉrʉ’i. ’umpu cu maamia. ka’anʉ cu upeni sua nipui’i ’avangʉ Siraa.

takutavarʉ’ʉ ku miaa marivivini cu, sua manu Ra’ani iisua ia, niaranaiava araceni tamutasai iaavatu, tamutasai iisua ia, makai kani tana’anʉin sikatatiain. nakai noo mkasia ku tumatuuturu kakanaa’ua ia, ’akia potucucuru kari maku. imo, noo makaa’ʉna ku poiisua isi ia, pasiin cu maku cau, sua manu Ra’ani ia, niaranai B612 kisʉʉn tamutasai, tamutasai iisua ia, niatʉnʉ miaa cenana 1909. sua kakanaa’ua ia, ’inmaamia tavarʉ’ʉ ’apaica sʉpʉrʉ, takutavarʉ’ʉ neni sua sikai tamna ’imi. kamʉcʉ ku kavangvang tavarʉ’ʉ tumatimana musu sua masiipuni ’apakarʉ’ʉ kari kita. ”macangcangarʉ mataa kamʉcʉ Romi’oo, manasʉ tavarʉ’ʉ kee makaa’ʉna pasacarapo ’apakarʉ’ʉ kari. makaasua cu, nimakacangʉ pakatavarʉ’ʉ kavangvang tʉmʉra cau, maraan takacicin sua urucin cupuungana matacuvucuvungu, nukai ’aparakicacʉʉn Ra’ani,iimua, tia takacicin pakatavarʉ’ʉ Ra’ani, mataa tia pacuun nguain sua paamuci cau. cucuru kim masakʉn pariapara. vanai sii kavangvang ngisaa ’esi maricucu maatʉa pariapara — marʉkurapʉ, karu, cau, maatʉa kavangvang. noo mapu’a kim ’ʉnai moovua kamua. atʉnʉnga’e kamu, sua pariapara ia, kanganganʉ tamna. matʉʉtʉa kita, tia ’urupaca ’inia kavangvang. iimua, tavara’ʉ kamu marisauvu niaranai na pariapara vungavung tamna sauvu. meesua ia, ara’akia cu nikamʉcʉ Romi’oo mataa arakuracʉ maakari nguain makasi: “noo ka’anʉ iikasu muca ia, tia maatʉa makaavura, makai kinturanga kanaa’ua musu” makaasua, nima’anungu nguani mataa rivura’ʉn Romi’oo Parisʉ mataarava mamacai.

patangiriin manu Ra’ani nimʉmʉka na tamutasai. nimakacani kani na cucumeni tamutasai, ’una cau naraavarʉ, niroimi kee marisiki karu tatia tamna rapʉ, ’una kani ka’icʉpʉn niarapipining: miaa tavarʉ’ʉ cu Ra’ani sua cucuru cina’iva kavangvang ia, arivuvuarʉʉn Ra’ani tia pakʉnnaan tassa ’apakarʉ’ʉ karʉ’a tamna nikamanʉnga, mataa tumatuuturu cau kavangvang makasi: “tia’e Romi’oo mararuai tʉmʉra Verona.” ka’anʉ tarasangai muca canumu cakʉran. ka’anʉ cu kita miaacu’u. ’apima na tapinange, marʉkurapʉ. iisua ia, tamutamua tamna nimuuru’u. sua nguani tamna riang ia, kari tamutamua ’esi maka’uarʉ kimia. canumu iisua maica na ’ʉnʉ’ʉnai. ’apacʉvʉrʉ cancani karu. makai cu kinvaia mataa ’ʉnai. noo mapu’a kim ’ʉnai voovua kamua. patimanʉngoo kavangvang cakʉran. makai pakarʉ’ʉ mataa kinvaia. noo pakituruin kamu makaasua. tia ku pacʉpʉngʉ pakituru kari mu. makaasua cu, tia mara’an putuvʉrʉke tavʉnga maa sua nikamʉcʉ Romi’oo, “mastaan karʉ’ʉn karʉ’a, esi pa maningcau capaisu, maatʉ’a mamanʉngʉ curu. koo ku masitʉa tavarʉ’ʉn esi sian makaa’ʉna cumacʉ’ʉra kasua, tavarʉ’ʉ kara kasu makaasua cu musukʉmʉ cucuru cʉpʉngʉ maka?” tumatang Romi’oo mataa masikusa karʉ’ʉn ’ucangʉ maakari.

uranʉn maku maritapasʉ takuisi, tavarʉ’ʉn kani kee kʉmʉnʉ karu tatia tamna rapʉ, pakacangcangarʉ ’inia sua isi. nakai ’esi aka capʉngʉ, tia kara kʉnʉn takuisi vungavung mekue? kesoni ’ikua, vungavung mekue tamna tini, tavarʉ’ʉ kara miaacara ’inia, masii ka’aan kʉnʉn takuisi? ’esi ku ’isiungasi mati’ʉnʉʉ’ʉna hikoki meesua, pasiin maku: “vungavung mekue tamna tini, ka’aan tavarʉ’ʉ miaacara ’inia! ’esi ku ’isiungasi masini, ’akuni paraapusu ’ikua!” ka’anʉ miaranau, ’apacʉkʉna cina’iva na tisikara Curi’ee tamna tʉkʉ, musukʉmʉ tumatang nguain makasi: “tia pakʉnnaan noo ara’akia ’ucaang maku?” noo mapu’a kim ’ʉnai voovua kamua. patimanʉngoo na ’ʉnʉ’ʉnai kavangvang marʉkurapʉ. makai takacicini tamna rʉ’ʉvʉ. iikita cau, noo ’akia cu marʉkurapʉ arakukunu kitana. makai cu kita ’akia tinaravai tina’an. tia miarara mamacai. ucaniava vanai ngisaa mita, tia miapacai marʉkurapʉ. neni cu tia ’imi sua cau? tia makai kita marʉkurapʉ ara’akia kavangvang. sii sua mamane mita ia, masiiraru tia mikakacarʉ. tirupang cu nguain pokariikari, mu’iarʉ kee maricucu Curi’ee tamna ivici, mataa maakari kee pokariikari aratʉkʉnʉ kari, ka’anʉ miaranau, mima kee ucani ivici nipu’a miana savuana aka, makaavura matasa’ai na ’ucangʉ tamna ciciri.

aka cʉpʉngʉin makasi: “noo ’unain tacini cau, ’esi na ’itumuruana sikara tamutasai, karʉ’ʉn kee ’inmaamia cu ucani vungavung mekue, noo cʉ’ʉrʉʉn cu kee tamutasai iisua, pakamamanʉng cu cʉpʉngʉin. nakai noo nikʉnʉ takuisi vungavung iisua, sua cʉpʉngʉin ia, tia makai nima’ʉpʉ cu kavangvang tamutasai, makasi kasu, ka’aan kasakʉnʉʉn sua isi!” timanaʉn maku kariin, pakaka cʉpʉngʉ maku, ’atʉpʉn maku manu Ra’ani, tanʉrara ’inia, uranʉn cu maku maritapasʉ, sipivʉrʉkʉa ivici takuisi. tinimana Romi’oo makaavura sua arivuvuarʉʉn Ra’ani tia pakʉnnaan ’apakarʉ’ʉ karʉ’a tamna nikamanʉnga, musukʉmʉ cʉpʉngin maakari Senfuu makasi: “noo ’akia Curi’ee ia, ka’anʉ ku tavarʉ’ʉ tia pakʉnnaan murungisaa?” noo marivivini cu, ’inmaamia cu tacini cau mia. mamacai na ’ʉnai isi. sua tantanau, cakʉran tia ’uma’atʉpʉ tina’an mia. tia tumatang tatinange, marʉkurapʉ tia miaacara tinaravai mia. vanai sii cucuru kim marʉ’ʉ ’ʉnai isi. pakarʉ’ʉ mataa kavangvang mamane nakʉvʉ. noo mapu’a kim ’ʉnai voovua kamua. makaia kimia, miaacara putucau tantanau, cakʉran, vatu, tapinange, marʉkurapʉ. tuturuo kavangvang mamanu mu. mataarava nuari, karʉ’ʉo sua cʉ’ʉraa musu masini capai ’ʉnai.

manu Ra’ani tamna tamutasai, ’una ’inia ucani vungavung mekue. tantanniara muranʉ marisiki tamutasai, rumaravisi karu tatia tamna rapʉ, pasa’ʉcai ta’apuru cimʉrʉ. ti’ingai nguain tamna ta’apuru cimʉrʉ, tavarʉ’ʉ moon ’inia cumaacapa ’iciuru. noo rovana cu ia, ’urupacʉʉn kee pania muvʉrʉkʉ, miaacara vungavung mekue iisua. “nimoovua Ra’ani kasua natia maka’uarʉ ia, ka’anʉ mamacai, tia ’apararuai kasua tʉmʉra Verona maa, masiiraru musutampʉ pa nguain tamna taura’ʉ. arapana’a muukusa tikiriim Curi’ee matimanʉngʉ pokariikari tia ’aratʉkʉʉn kari! te ku pasapʉʉsapʉ ucani mamanʉng tavarʉ’ʉ potucucurʉʉn kavangvang cau sua tia maica putukikioa, mataa pakiturʉʉn Ra’ani tavarʉ’ʉ kavangvang pakʉninaan nipamucia maku.” makasi Senfuu.

noo te cu aratʉkʉnʉ ia, pocanumuʉn kee vungavung, vʉrʉkʉn cu, pasiin cu kee “arasingsinga! te pa kita ’arupacʉ’ʉra!” misee. pasiin vungavung: “’arupacʉ’ʉra kitai! nakai aroo vʉrʉka, ka’aan ku tia’uruupaca ’inia. sii noo te kuin paratakanangʉ mataa ta’anna ia, masiiraru tia uparʉʉn kurai. ka’aan ku kangvang ma’icʉpʉ marʉkurapʉ, ’una ku sipatikocu.” ’apucanʉn cu kee manu Ra’ani, vanai sii ka’aan tia ’apacʉ’ʉrʉʉn kee, ’esi muru’ʉsʉ’ʉ nguain. iimua, atiumʉʉn Romi’oo sua nimaka’uarʉ Senfuu, mataa ’apaicaa Senfuu tamna kariin sua tia kamanʉngʉ putukikioa.

nipacʉpʉnga maku ia, manasʉ nikipapa tapinange hooniau, miaa araavari to’onaa. nimaica ’ituumuru tamutasai, nimatʉnsʉ karananana kacangcangarʉn cau.

maticani tamutasai ia, ’una ’inia tacini Ra’ani, miaa makacʉkʉna ’inia manu Ra’ani ia, pasiin Ra’ani iisua, muaananga cu ’inia, nakai ka’aan pakiituru manu Ra’ani, iimua, nipucanʉ Ra’ani iisua.

maticusa tamutasai ia, ’una ’inia tacini ’apurangrang cau. pasiin kee manu Ra’ani, paritu’usuo ramucu musu mataa anani ramucu maku, ’apaica kariin matu’usu ’inia, makasi cu cau iisua“a’a! sosomanpe makacapʉʉcapʉ ’ikua, cucuruana kasu marʉ’ʉ ’ikua.”

matituru tamutasai ia, ’una ’inia napaa’ici cau, tantanniara maa karapa’ici. vanai nguain tia karapa’ici, sii tia roimi. tia roimiʉn kee nguain tamna maraini, sii maraini kani makaasua tantanniara karapa’ici.

matisʉpatʉ tamutasai ia, ’una ’inia tacini katamia’aa cau. tantanniara moon ’inia sumasʉpʉrʉ mataa marisinatʉ sinipʉrʉa kee. ka’aan tarasangai sumasʉpʉrʉ na kakangca tamutasai, makasi, nguain tamna kani kavangvang tamutasai.

matirima tamutasai ia, ’una ’inia tacini matupupuru cau. tantanniara rovana tia patipuruʉn kee cacanʉ tamna ’apuru, a’ʉpʉn cu kee noo totasiarʉ. ti’ingai sua tamutasai, mara’an takusʉrʉ, iimua, sua cani taniara ’inia ia, makai cani vʉncung maa, mupacai sua matupupuru cau, sii ka’aan tavarʉ’ʉ tarasangai, tia matupuru, tia ma’ʉpʉ ’apuru.

matinʉmʉ tamutasai ia, ’una ’inia tacini singmung kingkio ’ʉnai. ’ituumuru cu niarisinatʉa kee nganai ’ʉnai, ’esi ’inia kavangvang nganai cimʉrʉ mataa cakʉran. makasi cau iisua: “ka’aan kani arisinatʉn sua mara’an ara’akia, ’inmaamia arisinatʉn sua ka’aan tia ara’akia cimʉrʉ mataa cakʉran. ” aka cʉpʉngʉ tumatimana sua manu Ra’ani, sii vungavung ia, mara’an kani ara’akia.

nikusaa manu Ra’ani mati-upitu tamutasai ia, ticio. tatia sua iisua tamutasai, ’una ’esi ’inia cani mʉna maan ucani Ra’ani, upitu meetusa singmung kingkio ’ʉnai, masiʉn me’i katamia’aa cau, upitu nʉmʉ me’i cau napaa’ici, uturu ’ii cau ’apurangrang, kanganganʉ manasʉ ’una mapusan ’ii kakanaa’ua cau. miaa koo pa ’uruupaca tenki ia, ’esi na ticio, tia ’una masʉpatʉnʉ usʉʉpatʉ me’i cau matupupuru, masii ka’aan cu mapitʉ’ʉ rovana.

miaa canpe mookusa ticio manu Ra’ani ia, nimatʉnʉsʉ na ravukuvukua, ucani takupiriipiri vunai. pasiin vunai sua manu Ra’ani: “noo ’unain ucani taniara, pacʉpʉcʉpʉngʉ kasu tamutasai musu ia, tavarʉ’ʉ ku muranʉ kasua.”

nipaica kee kavangvang ravukuvukua ’ʉnai, marivivini cu makacʉkʉna na to’onaa cau. cinimʉ’ʉra manu Ra’ani ucani tamʉkʉa vungavung, niarakicacʉ! ka’aan cu tavarʉ’ʉ pokariikari. ’una ’inia urima meetusa vungavung mekue, matʉʉtʉa kavangvang. pacʉpʉngʉ manu Ra’ani: “sua cʉpʉngʉ maku ia, ’inmaamia iku ’una mekue, ’itumuruava nesi, ’apaco’e ’una ku vungavung, uturu ta’apuru cimʉrʉ, nakai koo ku tuiisua porangrangʉʉn manu Ra’ani.” makaasua nguain pacʉpʉcʉpʉngʉ, matakuviri cu na racʉcʉna tumatang.

niarapipining cu taamcuru meesua. pasiin manu Ra’ani: “ivata! arakukunu kita sumasima’ʉ, aka cʉpʉngʉ maku masini.” mariivari taamcuru: “ka’aan pa ku tavarʉ’ʉ arakukunu kasua sumasima’ʉ, koo pa ku niparinsiu. iku masini cumacʉ’ʉra kasua ia, manu tati’ingi maa, maatʉa, cumacʉ’ʉra kasu ’ikua, ’aa! ucani taamcuru maa. nakai noo ’aparinsiu kasu ’ikua, te cu kita ’apakacarʉ. tia iikasu maa ikacarʉa maku, iku tia ikacarʉa musu.”

makasi manu Ra’ani: “ka’aan musutanpʉ takananga maku, te pa ku mocacaca patarakanangʉ tangria cucumeni.” makasi taamcuru: “cau masini, ’akia cu takanangain, tia takutavarʉ’ʉ cau cucumeni. ’inmaamia tavarʉ’ʉ mookusa tamia’aa pupu’a. nakai, kavangvang sua tamia’aa ia, ’akia uacani ’esi mapu’a tangria, iimua, ’akia cu cau tamna tangria.” tantanniara manu Ra’ani mookusa ’inia cumacʉ’ʉra taamcuru, makasua cu niparinsiu cu kee taamcuru, tumatimana kariin.

mataarava cu tia aratʉkʉnʉ taniara, pasiin taamcuru manu Ra’ani, mokusaa pa tamʉkʉa vungavung cumacʉ’ʉra mekue. makaa’ʉna cu manu Ra’ani cumacʉ’ʉra mekue, niarakaranana cʉpʉngʉin. pasiin manu Ra’ani mekue neesua: “ka’aan kamu makai iku tamna mekue, ’akia cau niparinsiu kamua, ’akia cau vanai kamua nikipatʉsʉ. ’apaco’e ucani maa iku tamna mekue, nakai masakʉn ku ’inia. patangiriin maku miaacara, pucanumu, ’uruupaca pania mavʉrʉkʉ, ’apucanʉ na tina’anʉin kurai, ’api’iarʉn maku maakari, iimua sua nguain ia, iku tamna cucuru vungavung mekue.”

te cu aratʉkʉnʉ manu Ra’ani, pasiin taamcuru: “arasingisngaa kʉcʉ! sua cucuru kasakʉnʉʉn nonoman ia, ka’aan cʉ’ʉraʉn vo’in, tia ’urupacaʉn cʉpʉngʉ cumacʉ’ʉra. cʉ’ʉraʉn! kipaatʉsʉ kasu na vungavung mekue musu, iimua, kasakʉnʉʉn cu musu mekue iisua.”

miaa tumatimana ku nipaicaa manu Ra’ani isi ia, mati-u-aru taniara cu ku nimusutupuku, nikaravangvang cu maku canumu. maracocua kim tassa mocaca na ravukuvukua, te kim tikirimi tacanumua. makasua cu mocacaca, niarapitʉ’ʉ cu kakangca, arapipining cu tamutasai.

cumacʉ’ʉra na kakangca manu Ra’ani, makasi ’ikua: “cucuruana maningcau tamutasai, vanai sii, ’una ’inia ka’aan mita cʉ’ʉraʉn ucani vungavung.” mangucunu pa nguain, cumacʉ’ʉra niparisinangʉ vuanʉ ravukuvukua, makasi: “maningcau sua ravukuvukua, sii tia ’una na cikiringain ucani tacanumua.” makaa’ʉna kim mocacaca, miaa te cu araciasʉ taniara, cinimʉ’ʉrʉ cu kim tacanumua.

rovana meesua, mataarava cu nivatua manu Ra’ani na ticio, ucani cenana. ’esi mati’arangʉ nguain tia pui’i, cʉ’ʉraʉn maku, makai ’esi maakari mataa takupiriipiri vunai. vʉrʉʉngana cu, tavarʉ’ʉ ku, ’acee cu manu Ra’ani.

nimaca’ivi cu unʉmʉ cenana, koo cu ku cumacʉ’ʉra manu Ra’ani iisua. atʉnʉngʉ ku marivivini kariin ’ikua ia, makaasia: “rovana, noo cumacʉ’ʉra kasu kakangca, ’esi ku na ucani tamutasai, ’esi ku na tamutasai iisua maacaca, iimua, te kasu pacʉpʉcʉpʉngʉ, makai tamutasai kavangvang ia, ’esi cumacʉ’ʉra kasua maacaca.”

macangcangarʉ tangria maku, makaa’ʉna cumacʉ’ʉra ’ikua ’una pa ngisaa pui’i, mamanʉng kani ’incu maku, nakai, ’esi ku parʉrʉ’ʉ cʉpʉngʉ. nimuranʉ ku manu Ra’ani maritapasʉ siavʉrʉkʉ ivici takuisi, nakai niroimi ku maritapasʉ ’inia tarisi, ka’aan nguain tia tavarʉ’ʉ mumʉnʉ siavʉrʉkʉ iisua. paira ku pacʉpʉcʉpʉngʉ, tia kara kʉnʉn takuisi sua vungavung iisua? ’apanapa pa ku pacʉpʉcʉpʉngʉ, tia vʉrʉkʉn manu Ra’ani sua vungavung iisua, tia iacaraʉn kee kavangvang takuisi. makasuin ia, tia masiikusa ’ikua kavangvang tamutasai maacaca. nakai, ’esi pa ku pacʉpʉcʉpʉngʉ, ucaniava ’una ucani taniara, roimi nguain muvʉrʉkʉ ’inia, te cu makananu? pacʉpʉcʉpʉngʉn isi, makai ’esi muru’ʉsʉ’ʉ kavangvang sua na kakangca tamutasai.

makai iikamu maatʉa manmaan na manu Ra’ani, ’esi na araceni tamutasai, ’una ucani ka’aan mita tarakanangʉn takuisi, manasʉ nikʉnʉ kee vungavung mekue iisua, manasʉ koo nikʉnʉ, sikai mita isi, te cu arakaranana. aratakarʉo navungu cumacʉ’ʉra kakangca, pacʉpʉngʉan, makananu cu kusai vungavung iisua? nikʉnʉ takuisi kara? koo kee kʉnʉn! masini, te cu kamu pacʉpʉngʉ, niarakaranana cu mamane isi.